محمد محمدی؛ رضا توکل افشاری؛ جعفر نباتی؛ احسان اسکوئیان
چکیده
شناسایی پیش‌تیمارهای القا کننده متابولیت‌های ثانویه به‌منظور تحمل به تنش سرما می‌تواند در استقرار و عملکرد گیاهان زراعی موثر باشد. جهت ارزیابی اثر پیش‌تیمار بذر بر تحمل سرما سه ژنوتیپ و یک رقم نخود کابلی در مرحله جوانه‌زنی پژوهشی در سال 1398 در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل دمای 5، 10، 15 و 20 درجه سلسیوس، ...
بیشتر
شناسایی پیش‌تیمارهای القا کننده متابولیت‌های ثانویه به‌منظور تحمل به تنش سرما می‌تواند در استقرار و عملکرد گیاهان زراعی موثر باشد. جهت ارزیابی اثر پیش‌تیمار بذر بر تحمل سرما سه ژنوتیپ و یک رقم نخود کابلی در مرحله جوانه‌زنی پژوهشی در سال 1398 در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل دمای 5، 10، 15 و 20 درجه سلسیوس، ژنوتیپ‌ها MCC505، ILC8617، MCC495 و رقم سارال و پیش‌تیمارها شاهد (بدون پیش‌تیمار)، هیدروپرایمینگ، کلرید سدیم، اسید سالیسیلیک، نیتروپروساید سدیم، باکتری حل‌کننده فسفر و پتاسیم، طیف کامل 20 آمینواسید ضروری، نیترات پتاسیم و سولفات روی بودند. نتایج نشان داد که تیمارهای سدیم‌نیتروپروساید، هیدروپرایمینگ، اسید سالیسیلیک و سولفات روی با کاهش دما از توقف فعالیت جوانه‌زنی جلوگیری کردند و از میان آنها، تیمار نیتروپروساید سدیم توانست درصد جوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی، پراکسید هیدروژن و کاتالاز با کاهش دما به 5 درجه سلسیوس نسبت به شاهد به ترتیب 7/5، 19، 4 و 15 درصد بهبود دهد. علاوه بر آن، تیمار مذکور در شرایط دمای 20 درجه سلسیوس نیز در صفات آلفاآمیلاز و پراکسید هیدروژن به ترتیب منجر به بهبود 2 و 7/4 درصدی نسبت به شاهد شد. درمجموع، اثر پیش‌تیمارها بر تحمل به سرما در مرحله جوانه‌زنی، مشخص کرد که تنش سرما باعث کاهش جوانه‌زنی بذر و سرعت جوانه‌زنی می‌شود و اثر منفی بر شاخص‌های جوانه‌زنی، فعالیت آنزیمی و بیوشیمیایی دارد. اما کاربرد پیش‌تیمارها به‌ویژه نیتروپروساید سدیم اثر تنش سرمایی را تعدیل کرد و باعث بهبود ویژگی‌های بذر تحت تنش سرما شد.
سپیده نیکومرام؛ رضا توکل افشاری
چکیده
به منظور بررسی اثر شرایط مختلف نگهداری بذر بر قابلیت انبارداری بذور پرایم شده کلزا(رقم اکاپی) آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً‌تصادفی با سه تکرار، در آزمایشگاه علوم و تکنولوژی بذر گروه زراعت و اصلاح نباتات پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در سال 1394 - 1393 انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل پرایم بذر با استفاده از محلول ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر شرایط مختلف نگهداری بذر بر قابلیت انبارداری بذور پرایم شده کلزا(رقم اکاپی) آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً‌تصادفی با سه تکرار، در آزمایشگاه علوم و تکنولوژی بذر گروه زراعت و اصلاح نباتات پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در سال 1394 - 1393 انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل پرایم بذر با استفاده از محلول 0.5 درصد نیترات پتاسیم نیترات به مدت 12 ساعت (دو سطح پرایم نشده و پرایم شده)، نوع بستهبندی بذور (سه سطح نانو، پلاستیک همراه با خلأ و فویل آلومینیوم)، محیط نگهداری بذور شامل2سطح دمایی (15 و30 درجهسانتیگراد)و 4سطح رطوبتی (5، 9، 13 و 17 درصد) و زمان انبارداری در 6سطح (30، 60، 90، 120، 150 و 180 روز) بودند. نتیجه تجزیه واریانس نشان داد که با افزایش مدت زمان انبارداری، همچنین با افزایش مقدار رطوبت محتوی بذر و دمای انبارداری بنیه بذرها به مرورکاهش پیدا می‌کند و در شاخص های مورد بررسی این کاهش در همان ماه های ابتدایی در تیمار رطوبت 17 درصد و دمای 30 درجهسانتیگراد رخ داد که نشان دهنده تاثیر بیشتر شرایط نگهداری نسبت به زمان انبارداری و نوع بسته‌بندی‌ها در حفظ کیفیت بذرها بود. برای شاخص‌های درصد و سرعت جوانه‌زنی کلزا، بین اثرات اصلی و اثرات متقابل دو و سه‌گانه تفاوت معنی‌داری درسطح احتمال یک درصد وجود داشت. بسته بندی نانو باعث حفظ کیفیت بذر در شرایط رطوبت و دمای بالا می شوند و به عنوان بسته بندی مناسبی برای نگهداری آنها در این شرایط توصیه می شوند.
حسین رفیعی؛ عباس ده شیری؛ رضا توکل افشاری؛ فرشید حسنی
چکیده
با توجه به اهمیت گیاهان دارویی در درمان بیماری‌ها و همچنین محدود بودن رویشگاه‌های طبیعی، کمی زادآوری و قطع بی‌رویه، برنامه‌ریزی برای کشت و اهلی کردن آنها بسیار ضروری به نظر می‌رسد. این تحقیق با هدف شناسایی و تعیین مناسب‌ترین تیمار برای بهبود خصوصیات جوانه‌زنی بذر گیاهان دارویی آویشن مورد بررسی قرار گرفت. به منظور تاثیر پوشش‌دار ...
بیشتر
با توجه به اهمیت گیاهان دارویی در درمان بیماری‌ها و همچنین محدود بودن رویشگاه‌های طبیعی، کمی زادآوری و قطع بی‌رویه، برنامه‌ریزی برای کشت و اهلی کردن آنها بسیار ضروری به نظر می‌رسد. این تحقیق با هدف شناسایی و تعیین مناسب‌ترین تیمار برای بهبود خصوصیات جوانه‌زنی بذر گیاهان دارویی آویشن مورد بررسی قرار گرفت. به منظور تاثیر پوشش‌دار کردن بذر با مواد محرک رشد بر خصوصیات جوانه‌زنی آویشن آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با 21 تیمار شامل: بذر بدون پوشش (شاهد)، جیبرلین (100، 200 و 300 پی‌پی‌ام)، سیتوکینین (200 و 400 پی‌پی‌ام)، سیتوکینین (1000، 2000 و 3000 پی‌پی‌ام)، نیترات پتاسیم (10، 20، 100، 200، 300 و 400 پی‌پی‌ام)، فسفر (10، 20 و 30 پی‌پی‌ام)، سولفات منگنز (2، 4 و 6 پی‌پی‌ام)، با چهار تکرار در آزمایشگاه مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال وابسته به وزارت جهاد کشاورزی در سال 1397انجام شد. صفات جوانه‌زنی مانند طول ساقه‌چه و ریشه‌چه، درصد جوانه‌زنی، شاخص بنیه بذر، متوسط مدت جوانه‌زنی و سرعت جوانه‌زنی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل نشان از معنی‌داری تیمارهای پوشش‌دار کردن بذر با مواد محرک رشد بر صفات طول ساقه‌چه و ریشه‌چه، درصد جوانه‌زنی، شاخص بنیه بذر و متوسط مدت جوانه‌زنی در سطح احتمال 1% و سرعت جوانه‌زنی در سطح احتمال 5% داشت. در بین تیمارهای آزمایش به‌ترتیب تیمارهای جیبرلین 100 پی‌پی‌ام و نیترات پتاسیم 200 پی‌پی‌ام، تیواوره 2000 پی‌پی‌ام و سولفات منگنز 4 پی‌پی‌ام بیشترین تاثیر مثبت را بر صفات جوانه‌زنی داشتند.
سید جلال آذری؛ مهدی پارسا؛ احمد نظامی؛ رضا توکل افشاری؛ جعفر نباتی
چکیده
به‌منظور تعیین دماهای کاردینال در پرایمینگ مختلف بذر دو رقم عدس (رباط و کالپوش) دماهای ثابت 0، 5، 10، 15، 20، 25، 30 و 35 درجهسانتیگراد به‌صورت آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد. تیمارهای پرایمینگ شامل: شاهد (عدم‌پرایمینگ)، جیبرلیک‌اسید (C19H22O6) 100 میلی‌گرم در لیتر، نیترات‌پتاسیم (KNO3) 500 میلی‌گرم در لیتر، ...
بیشتر
به‌منظور تعیین دماهای کاردینال در پرایمینگ مختلف بذر دو رقم عدس (رباط و کالپوش) دماهای ثابت 0، 5، 10، 15، 20، 25، 30 و 35 درجهسانتیگراد به‌صورت آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد. تیمارهای پرایمینگ شامل: شاهد (عدم‌پرایمینگ)، جیبرلیک‌اسید (C19H22O6) 100 میلی‌گرم در لیتر، نیترات‌پتاسیم (KNO3) 500 میلی‌گرم در لیتر، سولفات‌روی (ZnSO4) 100 میلی‌گرم در لیتر، محلول آبنوش بذر دایان چهار میلی‌لیتر در لیتر و هیدروپرایمینگ بودند. درصد جوانه‌زنی تجمعی و نرخ 50 درصد جوانه‌زنی و نمودارهای دماهای کاردینال جوانه‌زنی بذور براساس سه مدل رگرسیونی دو‌تکه‌ای، چند‌جمله‌ای درجه‌‌دوم و دندانه‌ای ترسیم شد. نتایج نشان داد که درصد جوانه‌زنی تجمعی و نرخ 50 درصد جوانه‌زنی تحت تاثیر معنی‌دار پرایمینگ، رقم، زمان پرایمینگ، پرایمینگ در رقم و پرایمینگ در زمان قرار گرفت. بیشترین درصد جوانه‌زنی تجمعی در برهمکنش رقم رباط در دمای 10 درجهسانتیگراد حاصل شد. بیشترین نرخ 50 درصد جوانه‌زنی در برهمکنش رقم کالپوش و جیبرلیک‌اسید به‌دست آمد. در بین مدل‌‌ها، مدل دندانه‌ای از ضریب همبستگی بالاتری در تیمارهای پرایمینگ برخوردار بود. طبق این مدل دمای پایه، دمای مطلوب تحتانی، مطلوب فوقانی و بیشینه برای رقم رباط به ترتیب 46/0، 82/23، 50/30 و 98/36 و برای رقم کالپوش 44/1، 46/23، 30/30 و 87/36 درجهسانتیگراد بود. به‌طور‌کلی می‌توان عنوان کرد که رقم رباط نسبت به رقم کالپوش سرمادوست‌‌تر و از دمای پایه‌ی پایین‌تر و رقم رباط از بنیه بذر بالاتر برخوردار است. درنهایت ترکیب‌های مختلف پرایمینگ توانستند دماهای کاردینال هر دو رقم را کاهش داده و باعث افزایش توانایی جوانه‌زنی آنها در دماهای پایین‌تر شوند.
عباس هاشمی؛ شیوا باروتی؛ رضا توکل افشاری
دوره 5، شماره 2 ، بهمن 1395، ، صفحه 77-84
چکیده
به منظور تعیین دماهای کاردینال جوانه زنی بذر مارگریت، مطالعه آزمایشگاهی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. ارزیابی واکنش جوانه زنی در دماهای ثابت 5، 10، 15، 20، 25، 30 و 35 درجه سانتی گراد انجام شد. بذرهای جوانه زده هر روز شمارش شده و سپس سرعت جوانه زنی و درصد جوانه زنی محاسبه و نمودار دماهای کاردینال جوانه زنی بذر مارگریت ...
بیشتر
به منظور تعیین دماهای کاردینال جوانه زنی بذر مارگریت، مطالعه آزمایشگاهی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. ارزیابی واکنش جوانه زنی در دماهای ثابت 5، 10، 15، 20، 25، 30 و 35 درجه سانتی گراد انجام شد. بذرهای جوانه زده هر روز شمارش شده و سپس سرعت جوانه زنی و درصد جوانه زنی محاسبه و نمودار دماهای کاردینال جوانه زنی بذر مارگریت بر اساس دو مدل رگرسیونی دو تکه ای و چند جمله ای درجه دو ترسیم شد. طبق نتایج بدست آمده، اثر دما بر درصد و سرعت جوانه زنی بذر مارگریت معنی دار (p≤0/01) بود. بالاترین سرعت جوانه زنی در دمای 20 درجه سانتی گراد به میزان 0/014 = RG50 (عکس زمان رسیدن به 50 درصد جوانه زنی یا همان D50 ) مشاهده شد. بر اساس دو مدل دو تکه ای و چند جمله ای درجه دو، دماهای کاردینال جوانه زنی بذرمارگریت شامل، دمای پایه ( 1 تا 3 درجه سانتی گراد )، بهینه ( 19 تا 23 درجه سانتی گراد ) و بیشینه (43 تا 59 درجه سانتی گراد ) تعیین شد. با افزایش دما، شرایط مناسب تری از لحاظ دمایی، برای جوانه زنی مارگریت ایجاد می گردد و باعث افزایش سرعت جوانه زنی می شود.
الهام نوذرپور؛ رضا توکل افشاری؛ ناصر مجنون حسینی
دوره 5، شماره 2 ، بهمن 1395، ، صفحه 169-180
چکیده
این آزمایش به منظور بررسی پاسخ جوانه‌زنی بذر بادرنجبویه (.Melissa officinalis L) نسبت به دما و پتانسیل آب صورت گرفت. دماهای استفاده شده در این آزمایش، 10 سطح دما شامل 5، 10، 15، 20، 23، 25، 27، 30، 32 و 35 درجه سانتی‌گراد بود. در هر دما تاثیر تنش شوری شامل صفر،0/2-، 0/4-، 0/6- و 0/8- مگاپاسکال سدیم کلرید وتاثیر تنش خشکی شامل صفر،0/2-، 0/4-، 0/6- و 0/8- مگاپاسکال پلی اتیلن ...
بیشتر
این آزمایش به منظور بررسی پاسخ جوانه‌زنی بذر بادرنجبویه (.Melissa officinalis L) نسبت به دما و پتانسیل آب صورت گرفت. دماهای استفاده شده در این آزمایش، 10 سطح دما شامل 5، 10، 15، 20، 23، 25، 27، 30، 32 و 35 درجه سانتی‌گراد بود. در هر دما تاثیر تنش شوری شامل صفر،0/2-، 0/4-، 0/6- و 0/8- مگاپاسکال سدیم کلرید وتاثیر تنش خشکی شامل صفر،0/2-، 0/4-، 0/6- و 0/8- مگاپاسکال پلی اتیلن گلایکول بر خصوصیات جوانه‌زنی مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش در آزمایشگاه بذر پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در سال 1393 انجام شد. داده‌ها بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار آنالیز شدند. نتایج نشان داد که اثر دما در پتانسیل آب بر شاخص‌های جوانه‌زنی معنی‌دار بود. صفات مورد مطالعه عبارت بودند از درصد جوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه و ساقه‌چه و شاخص بنیه. با افزایش شدت کلرور سدیم و پتانسیل اسمزی درصد و سرعت جوانه‌زنی بذرهای بادرنجبویه به طور خطی کاسته شد و در هر دو آزمایش بیشترین درصد جوانه‌زنی مربوط به تیمار شاهد (90 درصد) و کمترین درصد جوانه‌زنی (20 درصد) مربوط به پتانسیل 0/8- مگاپاسکال بود. با کاهش پتانسیل آب و افزایش میزان شوری، شاخص بنیه گیاهچه کاهش پیدا نمود. بذرهای بادرنجبویه در دماهای 5، 10، 15 و 35 درجه سانتی‌گراد و در هیچ سطح رطوبتی جوانه نزدند. نتایج این پژوهش می‌تواند برای مطالعات آتی در مورد اکولوژی بذر گیاه بادرنجبویه مفید باشد.
محسن جمالی؛ یوسف سده؛ رضا توکل افشاری؛ ابوذر اسدی
دوره 5، شماره 1 ، فروردین 1395، ، صفحه 63-74
چکیده
به منظور مطالعه و تعیین بهترین رابطه بین آزمون‌های قدرت بذر در شرایط آزمایشگاهی و استقرار گیاهچه در شرایط مزرعه آزمایشی در دو مرحله و بر روی بذر سه رقم کلزا به نام‌های RG003، ساری‌گل و زرفام انجام شد. در مرحله اول، آزمون‌های مختلف قدرت بذر شامل جوانه‌زنی استاندارد، سرعت جوانه‌زنی، تسریع پیری و هدایت الکتریکی در قالب طرح کاملاً تصادفی ...
بیشتر
به منظور مطالعه و تعیین بهترین رابطه بین آزمون‌های قدرت بذر در شرایط آزمایشگاهی و استقرار گیاهچه در شرایط مزرعه آزمایشی در دو مرحله و بر روی بذر سه رقم کلزا به نام‌های RG003، ساری‌گل و زرفام انجام شد. در مرحله اول، آزمون‌های مختلف قدرت بذر شامل جوانه‌زنی استاندارد، سرعت جوانه‌زنی، تسریع پیری و هدایت الکتریکی در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار اجرا شد. در مرحله دوم، آزمایشی مزرعه‌ای در قالب بلوک‌های کامل تصادفی بر روی سه رقم و در سه تکرار اجرا گردید. نتایج نشان داد که بین ارقام مختلف کلزا از نظر صفاتی همچون درصد جوانه‌زنی استاندارد و سرعت رشد گیاهچه اختلاف معنی‌داری از لحاظ آماری وجود نداشت. همچنین، تسریع پیری به مدت 24 ساعت بر صفات وزن خشک گیاهچه، طول گیاهچه و هدایت الکتریکی ارقام تأثیرگذار نبود. اما، پس از تسریع پیری به مدت 24 و 48 ساعت در دمای 41 درجه سانتی‌گراد بین ارقام مختلف کلزا از نظر سرعت جوانه‌زنی، هدایت الکتریکی، طول گیاهچه و درصد جوانه‌زنی اختلاف آماری معنی‌داری وجود داشت. پس از انجام تجزیه رگرسیون، از جمله بهترین آزمون‌های قدرت بذر جهت پیش‌بینی درصد سبزشدن گیاهچه کلزا در شرایط مزرعه‌ایی می‌توان به آزمون هدایت الکتریکی، جوانه‌زنی استاندارد، تسریع پیری به مدت 24 و 48 ساعت ، وزن خشک گیاهچه بعد از 48 ساعت تسریع پیری، طول گیاهچه پس از 24 و 48 ساعت تسریع پیری و هدایت الکتریکی پس از 24 ساعت تسریع پیری) اشاره کرد. بنابراین، از این آزمون‌ها می‌توان به طور موفقیت‌آمیزی جهت پیش‌بینی درصد سبزشدن گیاهچه کلزا در شرایط مزرعه استفاده نمود.
