نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زراعت، دانشکده علوم گیاهی و دامی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران

2 استادیاردانشکده علوم گیاهی و دامی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران

3 دانشیار پژوهش مؤسسه تحقیقات تهیه و اصالح نهال و بذر کرج

4 دانشیار دانشکده علوم گیاهی و دامی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران

5 -استادیار دانشگاه آزاد اسالمی- واحد خوراسگان

چکیده

جهت بررسی درصد ظهور گیاهچه و برخی شاخص های مرتبط با قابلیت ظهور گیاهچه 12رقم کلزا، دو آزمایشمزرعه ای در سال های 85-1384 انجام شد. در سال نخست بذرهای 12رقم کلزای بهاره در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج، در دو تاریخ کاشت پاییز(14 مهرماه) و بهار (11 اسفند) کشت شدند. در سال دوم به منظور بررسی قابلیت ظهور گیاهچه بذرهای حاصلاز دو تاریخ کاشت گیاه مادری در سال نخست، آزمایشی به صورت فاکتوریل، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه تهران دارای خاک لومی رسی، انجام گرفت. بعد از آبیاری به مدت 20 روز تعداد گیاهچه های ظاهر شده به صورت روزانه شمارش گردیدندو با استفاده از روابط موجود، برخی صفات مربوط به قابلیت ظهور گیاهچهارقام مورد بررسی تعیین گردید. نتایج نشان داد که اثر تاریخ کاشت گیاه مادری و اثر رقم بر تمامی صفات شامل وزن هزار بذر، درجه روز رشد دریافتی در دوران پر شدن بذر، درصد ظهور گیاهچه در مزرعه، متوسط زمان لازم برای ظهور گیاهچه، متوسط ظهور روزانه گیاهچه، سرعت ظهور گیاهچهو سرعت ظهور روزانهگیاهچه معنی دار بود. همچنین اثر متقابل تاریخ کاشت گیاه مادری و رقم نیز بر درصد ظهور گیاهچه، متوسط ظهور روزانه گیاهچه، سرعتظهور گیاهچه و سرعت ظهور روزانه گیاهچه معنی دار گردید. بذرهای تولیدی از کشت پاییزه گیاه مادری در مورد اکثر ارقام با توجه به رسیدگی کامل تر به دلیل درجه روز رشد دریافتی بیشتر در دوران پرشدن بذر، از نظر درصد ظهور گیاهچه، متوسط ظهور روزانهگیاهچهو سایر شاخص های مهم در قابلیت ظهور گیاهچه نسبت به بذرهای تولید شده در کشت بهاره گیاه مادری برتری داشتند. در بین ارقام نیز رقم RG405/02با داشتن وزن هزار بذر بالا و درجه روز رشد دریافتی بیشتر در دوران پر شدن بذر، توانست از نظر بسیاری ازشاخص های اندازه گیری شده نسبت به سایر رقم ها برتری داشته باشد. در این تحقیق مشخص شد که با افزایش درجه روز رشد دریافتی در دوران پرشدن بذر و وزن هزار بذر و قابلیت ظهور بذر ارقام مورد بررسی کلزا در مزرعه افزایش می یابند.

کلیدواژه‌ها

Ahmadi, A, 2000. Effects of short–time drought stress on assimilate distribution and their chemical share in seed filling period.
Iranian J. Agri. Sci. 31: 61-69.
Angady V. V and P. N. Umapathy. 1997. Integrated weed management through smother intercrops in rain fed lowland rice.
International Rice Notes, 22: 47-48.
Anonymous. 2001. Year Book, Production. F.A.O. Rome, Italy. Vol: 54. 441pp.
Anonymous. 2003 (a). Handbook for Seedling Evaluation (3rd.Ed.). International Seed Testing Association (ISTA). Zurich,
Switzerland. 223pp.
Anonymous. 2003 (b). International rules for seed testing. International Seed Testing Association (ISTA). Zurich, Switzerland.
343pp.
Anonymous. 2006. Food outlook, global market analysis. http://www.fao.Food outlook.com
Azizi, M., A. Soltani, and S. Khavari-Khorasani, 1999. Rapeseed. Jahad daneshgahi Press of Mashhad University.258p.
Devi L., K. Chitra., K. Kant and M. Dadlani. 2003. Effect of size grading and ageing on sinapine leakage, electrical conductivity
and germination percentage in the seed of mustard (Brassica juncea L.).Seed Sci. Technol. 31:505-509.
Elgi D. B and D. M. TeKrony. 1995. Soybean seed germination and field emergence. Seed Sci. Technol. 23:595-507.
Fox M. J. 2001. Soybean seed quality. By B. Byrnes. The ISTA News Bulletin. WEB, ISTA, Zurich, Swirztland, 220pp.
Franca N.J.B., F.C. Krzyanowski, A.A. Henning., S.H. West and L.C. Miranda. 1993. Soybean seed quality as affected by
shriveling due to heat and drought stresses during seed filling. Seed Sci. Technol. 21:107-116.
Genter C.F and G. D. Jones. 1970. Planting date and growing season effect and interactions on growth and yield of maize.
Agron. J. 62: 751-761.
Gharineh, M. H. 2003. Eco-Physiological study of water deficit stress in ripening stage on seed quality of dorum wheat and
bread wheat. Thesis of graduated of Tabriz University, Agriculture college. 122p.
Ghasemi-Golozani, K., H. Salehian., Rahimzadeh-khooi and M. Moghadam, 1996. The effects of seed vigor on seed emergence
and seed yield of wheat. J. Agri. Sci. Nat. Resou. 3: 48-54.
Green D. E., E. L. Pinnel., L. E. Cavana and L. Williams. 1965. Effect of planting date and maturity date on soybean seed
quality. Agron. J. 57:165-168.
Hampton G. J. 1998. The effect of seed size on seed germination and seed vigor. http://WWW.
canola-council.org/image library.html.
Hatami A., K. Ghasemi-Golezani., H. Alyari., M. R. Shakiba and M. Moghdam. 2002. Influence of water limitation on
seed vigor of lentil (Lens culinaris Medik). Turkish J. Field Crop. 22: 248-255.
Hunter E. A., C. A. Glasbey and R. E. L. Naylor. 1984. The analyses of data from germination tests. J. Agric. Sci. Cambridge,
102: 207-213.
Johnson, A. M., D. L. Tanaka., P. R. Miller., S. A. Brandt., D. C. Nielsen., G. P. Lafond and N. R. Riveland. 2002. Oilseed
crops for semiarid cropping system in the Northern Great Plains. Agron. J.. 94: 231-240.
Khajepur, M. R. 1999. Principles and practice of agronomy. Jahad daneshgahi press of Isfahan Industrial University. 287p.
Larsen S. U and C. Andreasen. 2004. Light and heavy seeds differ ingermination percentage and mean germination thermal
time. Crop Sci. 44:1710–1720.
Larsen S. U., F. V. Povlsen., E. N. Eriksen. and H. C. Pedersen. 1998. The influence of seed vigor on field performance and
the evaluation of the applicability of the controlled deterioration vigor test in oil seed rape (Brassica napus) and pea (Pisum
sativum). Seed Sci. Technol.. 26: 627-641.
Lotfifar O., G. H. A. Akbari., A. H. Shirani-Rad., S. A. Sadat-Noori and S. Mottaghi. 2007. The effect of sowing date on
seeds germination characteristics of 12 cultivars of spring rapeseed (Brasicca napus L.). Iranian J. Field Crop Res. 40: 65-76
امید لطفی فر و همکاران
105
McDonald M and L. Copeland. 1997. Seed production, principle and practices. Chapman and Hall Press, U.S.A, 210 pp.
Momtazi, F and Y, Emam. 2006. Effect of sowing season and seedling rate on yield and yield components in winter wheat cv.
Shiraz. Iranian J. Agri. Sci. 37: 1-12.
Perry D. D and J. G. Harrison. 1997. Effect of seed deterioration and seed bed environment on emergence and yield of spring
– sown barley. Ann. Appl. Biol. 86: 291-300.
Pollock B. M and E. E. Ross. 1972. Seed and Seedling vigor. Kozlowski, T.T. (Ed). Seed Biology, Academic press, 155pp.
Sajan A. S., K. N. Pawar., M. S. Dhanaleppagol and B. D. Briadar. 2004. Influence of water stress treatment on seed quality
of sorghum genotypes. Crop Res. 27: 46-49.
Singletary G. W., R. Banisadr and P. L Keeling. 1994. Heat stress during filling in maize: Effect on carbohydrate storage and
metabolism. Australian J. Plant Physio. 21: 829-841.
Stokes D. T., M. J. Bullard., G. D. Lunn., K. R. Basu., R. W. Clare and R. K Scott. 2000. Establishment of oilseed rape:
seed crop management effects on seed quality and seedling performance HGCA Oilseeds ProjectReport; Netherlands. Amsterdam,
182 pp.
TeKrony D. M and D. B. Elgi. 1991. Relationships of seed vigour to crop yield a review. Crop Sci. 31: 816-822
Verma S. S., R. P. S. Tomer and V. Urmil. 1999. Studies on seed quality parameters in rapeseed (Brassica campestris) and
mustard (Brassica juncea) stored under ambient conditions. Indian J.Agri. Sci. 69: 840-842.