نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زراعت، دانشکده علوم کشاورزی و صنایع غذایی، دانشگاه آژاد واحد علوم تحقیقات، تهران، ایران.

2 عضو هیئت علمی/ گروه زراعت، دانشکده علوم کشاورزی و صنایع غذایی، دانشگاه آژاد واحد علوم تحقیقات، تهران، ایران.

3 دانشیار پژوهش، موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال، کرج، ایران.

4 عضو هیئت علمی/گروه زراعت، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

5 عضو هیئت علمی، گروه زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک، اراک، ایران.

چکیده

به‌منظور بررسی اثر دمای بالا از طریق تاریخ کاشت و تراکم بوته بر کیفیت بذر سویا، آزمایشی به صورت طرح خردشده عاملی (اسپلیت فاکتوریل) بر مبنای طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی مغان و مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال کرج در سال زراعی 92-1391 انجام شد. عوامل مورد بررسی تاریخ کاشت (شامل سه سطح 15 اردیبهشت، 15 خرداد و 15 تیر)، سه سطح تراکم کاشت 300، 400 و 500 هزار بوته در هکتار و دو رقم ویلیامز و L17 بودند. نتایج آزمون جوانه‌زنی استاندارد نشان داد که بیشترین درصد گیاهچه های عادی در منطقه مغان(92.1%) در تاریخ کاشت 15 خرداد و در منطقه کرج (96.2%)در تاریخ کاشت 15 تیر به دست آمد همچنین، مشخص شد که در منطقه مغان رقم L17 و در منطقه کرج رقم ویلیامز بیشترین درصد گیاهچه‌های عادی را داشتند. نتایج آزمون پیری تسریع شده نشان داد که درصد گیاهچه‌های عادی پس از آزمون پیری تسریع شده در منطقه کرج بیشتر بود و این حکایت از بهتر بودن کیفیت بذر تولیدی در منطقه کرج نسبت به مغان دارد. در تراکم‍های کاشت‌ 300 و 400 هزار بوته در هکتار بین دو منطقه تفاوت معنی‌داری وجود نداشت و در هر دو تراکم کاشت، منطقه کرج نسبت به مغان برتری داشت اما در تراکم 500 هزار بوته درصد گیاهچه‌های عادی پس از آزمون پیری تسریع شده در منطقه کرج (77.6%) نسبت به منطقه مغان (58%) تفاوت معنی‌داری داشت. بیشترین شاخص وزنی بنیه گیاهچه (11.75) در تراکم 400 هزار بوته در هکتار در تاریخ کاشت 15 تیرماه در منطقه کرج مشاهده شد و کم‌ترین آن (5.41) در تاریخ کاشت 15 اردیبهشت در تراکم 300 هزار بوته درهکتار درمنطقه کرج بود.

کلیدواژه‌ها

Abdul–Baki, A.A., and J.D. Anderson. 1973. Vigor determination in soybean by multiple criteria. Crop Sci. 13:630-633.
Adam, N.M., M.B. McDonald, and P.R. Henderlong. 1989. The influence of seed position, planting and harvesting dates on soybean seed quality. Seed Sci. Technol. 17: 143-152.
Anonymus. 2011. Proceeding of International Rules for Seed Testing. International Seed Testing Association (ISTA). Seed Sci. Technol. 27, Supplement.
Bajaj, S., P. Chen, D.E. Longer, A. Hou, A. Shi, T. Ishibashi, B. Zhang, and K.R. Brye. 2008. Date and Irrigation Effects on Seed Quality of Early-Maturing Soybean in the Mid-South USA. Journal of New Seeds. Vol. 9(3). 212-233
Dornbos, D.L., and R.E. Mullen. 1991. Influence of stress during soybean seed fill on seed weight, germination and seedling growth rate. Can. J. Plant Sci. 35:373–383.
Egli, D.B., D.M. TeKrony, J.J. Heitholt, and J. Rupe. 2005. Air temperature during seed filling and soybean seed germination and vigor. Crop Sci. 45, 4: 1329-1334.
Fehr, W.R., and C.E. Caviness. 1977. Stages of soybean development. Special Report No. 80, Iowa State University, Ames, IA. p. 11.
Gibson, L.R., and R.E. Mullen. 1996. Soybean seed quality reductions by high day and night temperature. Crop Sci. 36:1615-1619.
Guleria, S., S. Sharma, B.S. Gill, and S.K. Munshi. 2008. Distribution and biochemical composition of large and small seeds of soybean (Glycine max L.). J. Sci. Food Agric. 88: 269-272.
Heatherly, L.G. 1996. Yield and germination of harvested seed from irrigated and non irrigated early and late planted MG IV and V soybean. Crop Sci. 36:1000–1006.
Keigley, P.J., and R.E. Mullen. 1986. Changes in soybean seed quality from high temperature during seed fill and maturation. Crop Sci. 26:1212-1216.
Khan, A.Z., H. Khan, R. Khan, A. Ghomeim, and A. Ebid. 2007. Seed quality and vigor of soybean as influenced by planting date, density and cultivar under temperate environment. Int. J. Agric. Res. 2(4):368-376.
Khan, A.Z., P. Shah, H. Khan, S. Nigar, S. Perveen, M.K. Shah, A. Amanullah, S.K. Khalil, S. Munir, and M. Zubair. 2011. Seed quality and vigor of Soybean cultivars as influenced by canopy temperature. Pak. J. Bot., 43(1):6743-648.
Marizangela R.A., B. Alessandro de Lucca, M. Ivo de Sa, A.S. Carlos, and L.B. Maria do Carmo. 2003. Sowing season and quality of Soybean seeds. Scientia Agricola. Vol.60. No.2. 245-252.
Mengxuan, H., and W. Pawel. 2012. Effect of planting date on soybean growth, yield, and grain quality: Review. Agron. J. Vol.104, Issue. 3. 785-790.
Muasya, R.M., W.J.M. Lommen, and P.C. Struik, 2002. Differences in development of common bean (Phaseolus vulgaris L.) crops and pod fractions within a crop: II. Seed viability and vigour. Field Crops Res. 7S: 79- 8 9.
Oqabe, A. 1996. Inheritance of seed coat cracking and effective selection method for the resistance in soybean. Jpn. Agric. Res. Q. 15: 20-30.
Pedersen, P. 2004. Soybean growth and development. Iowa State Univ. Ext. Pub. PM1945. Iowa State Univ., Ames.
Powell, A.A. 1988. Seed vigour and field establishment. Advances in Research and Technology of Seeds. 11: 29-61.
Samarah, N.H., and A. Abu-Yahya. 2008. Effect of maturity stages of winter and spring sowen chickpea(Cicer arientinum L.) on germination and vigor of the harvested seeds. Seed Sci. Technol. 36: 177-190.
Sangkram, U., and A. Noomhorm. 2002. The effect of drying and storage of soybean on the Quality of beans, oil and lecithin production. Drying Technol. 20: 2041-2054.
Sastawa, B.M., M. Lawan, and Y.T. Maina. 2004. Management of insect pests of soybean: effects of sowing date and intercropping on damage and grain yield in the Nigerian Sudan savanna. Crop Prot. 23: 155-161.
Spears, J.F., D.M. TeKrony, and D.B. Egli. 1997. Temperature during seed filling and soybean seed germination and vigour. Seed Sci. Technol., 25: 233-244.
TeKrony, D.M., D.B. Egli, and B. John. 1980. The effect of the field production environment on soya bean seed quality. p. 403-425. In P.D. Hebblethwaite (ed.) Seed production. Butter- worths, London.
Turnbull, L.A., M. Rees, and M.J. Crawley. 1999. Seed mass and the competition /colonization trade-off: A sowing experiment. J. Ecol., 87: 899-912