نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه گنبد کاووش

2 گروه تولیدات گیاهی. دانشگاه گنبد کاووس

3 دانشگاه گنبد کاووس

چکیده

به‌منظور بررسی تأثیر تنش خشکی بر ویژ‌گی‌های جوانه‌زنی و رشد هتروتروفیک بذر ارقام مختلف گندم، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 6 تکرار در سال 96-1395 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گنبد کاووس اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل بذر 5 رقم گندم‌های آفتاب، قابوس، کوهدشت، کریم و لاین 17 و تنش خشکی در چهار سطح شامل عدم تنش خشکی (شاهد)، تنش خشکی جزئی (25 % تخلیه ظرفیت زراعی)، تنش خشکی شدید (50 % تخلیه ظرفیت زراعی) و تنش خشکی خیلی شدید (75 % تخلیه ظرفیت زراعی) بودند. نتایج نشان داد اعمال تنش خشکی بر گیاه مادری تنها بر وزن خشک ریشه‌چه، وزن خشک ساقه‌چه و قدرت بذر معنی‌دار شد. همبستگی مثبت معنی‌دار بین وزن خشک ساقه‌چه، طول ساقه‌‌چه و قدرت بذر در سطح احتمال 1 % مشاهده شد، لذا می‌توان بیان داشت ﺗﻨﺶ خشکی می‌ﺗﻮاﻧﺪ ﻗﺪرت ﺑﺬر ارﻗﺎم ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮔﻨﺪم را، به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد به‌گونه‌ای ﻛﻪ قدرت بذر ارﻗﺎم مختلف در هر سطحی از تنش خشکی، متفاوت بود. اثر رقم نیز بر تمام صفات به استثنای وزن خشک ریشه‌چه معنی‌دار شد. با توجه به اثر ناچیز و قابل اغماض تنش خشکی بر اکثر صفات جوانه‌زنی می‌توان نتیجه گرفت عامل ژنتیک بذر نسبت به اعمال تنش خشکی بر روی بوته‌های مادری، به مراتب اثر بیشتری بر ویژگی‌های جوانه‌زنی و رشد هتروتروفیک گیاهچه بذور گندم دارد.

کلیدواژه‌ها

Abhari, A., and S. Galeshi. 2007. Effects of terminal drought stress on seed vigor of wheat genotypes (Triticum aestivum).  Agric. Nat. Resour. 14(3):1-7. (In Persian, with English Abstract)
Adam, N.M., M.B. Mc Donald, and P.R. Henderlong. 1989. The influence of seed position, planting date and harvesting dates on soybean seed quality. Seed Sci. Technol. 17: 143-152.
Agrawal, R. 2003. Seed technology. Pub. C o. PVT. LTD. New Delhi. India.
Contreras, S., M.A. Bennett, J.D. Metzger, and D. Tay. 2008. Maternal light environment during seed development affects lettuce seed weight, germinability, and storability. Hortic. Sci. 43(3):845–852.
Cook, D.A., and R.K. Scott. 1993. Sugar beet crop, principle and practical. Chapman and Hall. London.
Eskandari, H. 2012. Seed quality variation of crop plants during seed development and maturation. Intl J. Agron. Plant. Prod. 3(11): 557-560.
Galloway, L.F. 2001. The effect of maternal and paternal environments on seed characters in the herbaceous plant Campanula Americana (Campanulaceae). Am. J. Bot. 88(5): 832–840.
Ghassemi-Golezani, K., and R. Mazloomi-Oskooyi. 2008. Effect of water supply on seed quality development in common bean (Phaseolus vulgaris). Int. J. Plant Prod. 2 (2): 117124.
Ghassmi-golezani, K., A. Soltani, and A. Atashi. 1997. The effect of water limitation in the field on seed quality of maize and sorghum. Seed Sci. Technol. 25: 321-323.
Hampton, J.G., and D.M. Tekrony. 1995. Handbook of vigor test methods. (3rd.ed). International Seed Testing Association (ISTA), Zurich, Swirztland.
Hosseini, F., A. Siadat, and A. Bakhshandeh. 2011. Evaluation of the effect of stress on oxygen deficiency on germination and seedling growth of 5 wheat cultivars. Iran J Agric. Res. 9 (4): 638-631.(In Persian, with English Abstract)
International Rules for Seed Testing. 2018. Seed Sci. Technol. 12: 1-6.
Kafi, M., A. Nezami, H. Hosseini, and A. Masoumi. 2005. The physiological effects of polyethylene glycol drought stress on germination of lentil cultivars. Iran J Agric. Res. 3 (1): 79-69. (In Persian, with English Abstract)
Khorramdel, S., A. Nezami, and A. Mollafilabi. 2014. Study of seed germination characteristics of a number of indigenous cumin seeds of Khorasan under the influence of sowing dates. Ecological research. 1 (1): 67-55. (In Persian, with English Abstract)
Longden, P.C. 1986. Influence of the seed crop environment on the quality of sugar beet seed. In Proceedings of the 49th Winter Congress of the International Institute for Beet Research, Brussels. 1–16.
Maguire, J.D. 1962. Speed of germination, aid in selection and evaluation for seedling emergence and vigour. Crop Sci. 2: 176-177.
Moshatati, A., M.H. Hejazi, S.A. Kian Mehr, and M.H. Sadat Noori. 2008. Effect of seed weight on germination and growth of wheat (Triticum aestivum L.) seedling pishtaz variety. (Short Technical Report). EJCP. 2: 137-144. (In Persian, with English Abstract)
Nourmohammadi, G., A. Siadat, and A. Kashani. 2001. Agronomy (Cereal), First Edn, Ahvaz, Iran, Shahid Chamran University publication. (In Persian)
Orchard, T. 1977. Estimating the parameters of plant seedling emergence. Seed Sci. Technol. 5: 61-69.
Oskouie, B., and M. Divsalar. 2011. The effect of mother plant nitrogen on seed vigor and germination in rapeseed. ARPN J. Agric. Biol. 6(5): 49-56.
Otarodi, H. (ed) 2009. Proc. Iranian Oilseed Crops Conf., Esfehan. 21-22 Dec 2009. Esfahan. IRAN. (In Persian, with English Abstract)
Rasmussen, H.P., and L.S. Lin. 2008. W3168. Environmental and Genetic Determinants of Seed Quality and Performance .www.nimss.org/projects/view/mrp/outline/16536.
Scott, S., R. Jones, and W. Williams. 1984. Review of data analysis methods for seed ger- mination. Crop Sci. 24, 1192–1199.
Soltani, A. 2015. Application of SAS Software in Statistical Component. Publications University of Mashhad. (In Persian)
Soltani, A., E. Zeinali, S. Galeshi, and N. Latifi. 2001. Genetic variation and interrelationships among seed vigor traits in wheat from the Caspian Sea coast of Iran. Seed Science and Technology. 29: 653-662.
Saxton, K.E., W.J. Rawls, J.S. Romberger, and R.I. Papendick. 1986. Estimation generalized soil water chracterristics from texture. Soil Sci Soc Am J. 50: 1031-1036.
Wood, D.W., R.K. Scott, and P.C. Longden. 1980. The effects of mother-plant temperature on seed quality in Beta vulgaris L. (sugarbeet). Pp. 257–270. In: P.D. Hebblethwaite (Ed). Seed production. London–Boston, Butterworths.
Yaklich, R.W. 1984. Moisture stress and soybean seed quality. Seed Sci. Technol. 9: 60-6.
Yarnia, M., N. Arabifard, F. Rahimzadeh Khoei, and P. Zandi. 2011. Evaluation of drought tolerance indices among some winter rapeseed cultivars. Afr. J. Biotechnol. 10(35): 10914-10922.
Zeinali, E., and A. Soltani. 2000. Effect of drought stress on wheat seedling heterotrophic growth. Agric. Nat. Resour. 4(7): 122-113. (In Persian, with English Abstract)
Zadoks, J.C., T.T. Chang, and Konzak, C.F. 1974. A decimal code for the growth stages of cereals. Weed Res. 14: 415-421.