نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری علوم و تکنولوژی بذر، دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، ایران.

2 استاد گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی،مشهد، ایران.

3 استادیار گروه علوم باغبانی و فضای سبز، دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، ایران.

4 دانشجوی دکتری زراعت، دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

چکیده

خواص دارویی و تأثیر اسفرزه (plantago ovata ) بر مکانیسم های فعالیت بدن در بسیاری از مطالعات گزارش شده است، به طوری که بذر این گیاه در ردیف مفید ترین، موثرترین و بی ضررترین و در عین حال ملایم‌ترین ملین‌های گیاهی است. خشکی یکی از عوامل محدود کننده و خطری جدی برای تولید موفقیت آمیز محصولات زراعی می‌باشد. در مطالعه‌ای آزمایشگاهی، به منظور ارزیابی ویژگی‌های جوانه‌زنی و سبز شدن اسفرزه در پاسخ به تنش خشکی در دماهای مختلف، آزمایشی در سال 1394 در آزمایشگاه بذر گروه زراعت دانشگاه تهران انجام گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با چهار تکرار به اجرا در آمد، تیمارها شامل هفت دما (5، 10، 15، 20، 25، 30 و 35 درجة سانتی‌گراد) بودند. در هر دما برای ایجاد تنش شوری در چهار سطح (صفر، 4-، 8- و 12- بار) از پلی اتیلن گلایکول 6000 استفاده شد. اعمال تنش خشکی در دماهای مختلف بر جوانه‌زنی بذرهای اسفرزه نشان داد که بذرها در دمای 20 درجه سانتی‌گراد بیشترین مقاومت به خشکی را داشتند. تحت تأثیر سطوح تنش خشکی در دماهای مختلف پارامترهای جوانه‌زنی، شامل درصد، سرعت و یکنواختی جوانه‌زنی، کاهش یافتند و هیچ گونه جوانه زنی در پتانسیل 12- مشاهده نشد. با افزایش دما، شرایط مناسب‌تری از لحاظ دمایی، برای جوانه‌زنی بذر ایجاد شد و باعث افزایش تحمل به تنش خشکی گردید. افزایش شدت تنش خشکی باعث شد که محدوده دمایی که بذر اسفرزه می‌تواند در آن جوانه زند، کاهش یابد.

کلیدواژه‌ها

Adam, N., D. Dierig, T. Coffelt, M. Wintermeyer, B. Mackey, and G. Wall. 2007. Cardinal temperatures for germination and early growth of two Lesquerella species. Ind. Crops Prod. 25(1): 24-33.
Almansouri, M., J-M. Kinet, and S. Lutts. 2001. Effect of salt and osmotic stresses on germination in durum wheat (Triticum durum Desf.). Plant and Soil. 231(2):243-254.
Amiri Monfared, V., A. Hashemi, A. Mamedi, and R. Tavakkol Afshari. 2017. Evaluation of germination characteristics and determination of cardinal temperatures of poppy (Papaver somniferum) seed. Seed Sci. Technol. 6(2): 229-239. (In Persian)
Ashraf, M., and M. Foolad. 2007. Roles of glycine betaine and proline in improving plant abiotic stress resistance. Environ. Exp. Bot. 59(2): 206-216.
Barooti, S., R. Tavakkol Afshari, N.M. Hoseini, and A. Hashemi. 2018. Evaluation of germination and determination of cardinal temperatures of Cannabis sativa by using regression models. Seed Sci. Technol. 7(1): 127-136. (In Persian)
Bierhuizen, J. F., and W. A. Wagenvoort. 1974. Some aspects of seed germination in vegetables.I.The determination and application of heat sums and minimum temperature for germination. Sci. Hortic. 2:213-219.
Brändel, Markus, and K. Jensen. 2005. Effect of temperature on dormancy and germination of Eupatorium L. achenes. Seed Sci. Res. 15: 143-151.
Delaram, M. 2011. The effect of Echinophora-platyloba on primary dysmenorrhea. J. Kermanshah Univ. Med. Sci. 15(3): 42-47.
Dodd, Geraldine L., and L. A. Donovan. 1999. Water potential and ionic effects on germination and seedling growth of two cold desert shrubs. Am. J. Bot. 86(8): 1146-1153.
Hashemi, A., F. Sharifzadeh, R. Maali Amiri, and R. Tavakkol Afshari. 2020. Evaluation of Germination of Safflower Seed (Carthamus tinctorius L.) Faraman Cultivar, Under Water Deficite Stress and Determination of Cardinal Germination Temperatures. Seed Sci. Technol. 9(3): 73-83. (In Persian)
Hashemi, A., R. Tavakkol Afshari, and L. Tabrizi. 2016. The evaluation of germination parameters and cardinal temperatures of Plantago ovata. J. Field Crops Sci. 47(1): 1-7. (In Persian)
Hashemi, A., R. Tavakkol Afshari, L. Tabrizi, and S. Barooti. 2016. Effects of salinity on seed germination indices of blond plantain (Plantago ovata) at different temperatures. J. Field Crops Sci. 47(2): 233-242. (In Persian)
Hashemi, A., R. Tavakkol Afshari, L. Tabrizi, and S. Barooti. 2018. The modeling of Plantago ovata seed viability under various storage conditions. Seed Sci. Technol. 7(2): 95-104. (In Persian)
Hashemi, A., S. Barooti, and R. Tavakkol Afshari. 2016. Determine the cardinal temperatures of seed germination in Chrysanthemum maximum Ramond. Seed Sci. Technol. 5(2): 77-84. (In Persian)
Kamboj, V. 2000. Herbal medicine. Current Sci. Bangalore. 78(1): 35-38.
Labouriau, L. G. 1970. On the physiology of seed germination in Vicia graminea Sm. 1. Anais Acad. Bras. Cienc. 42(2): 235-62.
Nakamura, Y., N. Yoshikawa, I. Hiroki, K. Sato, K. Ohtsuki, C. Chang, B.L Upham, and J. E. Trosko. 2005. β-Sitosterol From Psyllium Seed Husk (Plantago ovata Forsk) Restores Gap Junctional Intercellular Communication in Ha-ras Transfected Rat Liver Cells. Nutr. Cancer. 51(2): 218-225.
Rafiei Sardooi, E., A. Hashemi, H. Eskandari Damaneh, H. Khosravi, and S. Barkhori. 2019. Assessment of Seed Germination of Moringa peregrina under Drought and Salinity Stress and its Cardinal Germination Temperatures in Laboratory Environment. Desert Ecosyst. Eng. J. 2(1): 21-30. (In Persian)
Ramoliya, P., H. Patel, and A. Pandey. 2004. Effect of salinization of soil on growth and macro-and micro-nutrient accumulation in seedlings of Salvadora persica (Salvadoraceae). For. Ecol. Manage. 202(1): 181-193.
Saha, P., S. Raychaudhuri, D. Mishra, A. Chakraborty, and Sudarshan, V. 2008. Role of trace elements in somatic embryogenesis – A PIXE study. Nucl. Instrum. Methods Phys. Res. 266: 918–920
Soltani, A., and V. Maddah. 2010. Simple, applied programs for education and research in agronomy. Shahid Beheshti University Press, Tehran, Iran. (In Persian)
Soltani, A., S. Galeshi, E. Zeinali, and N, Latifi. 2002. Germination, seed reserve utilization and seedling growth of chickpea as affected by salinity and seed size. Seed Sci. Technol. 30: 51-60. (In Persian)