نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال

2 دانشیار پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

3 دانشیار دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی

4 دانشجوی دکتری علوم و تکنولوژی بذر دانشگاه گرگان

چکیده

به منظور بررسی اثر سطوح مختلف فرسودگی و تنش مصنوعی خشکی بـر جوانـه زنـی بـذر گنـدم و برخـی از ویژگـی هـای گیا هچـه آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل سطوح فرسودگی (شاهد، 65 و 130 ساعت فرسودگی در رطوبت نسبی 100 درصد و دمای3/0 ±41 سانتیگراد)، رقم (شاهپسند، آذر2 ،شـهریار، الونـد و زریـن) و تنش خشکی مصنوعی با استفاده از 6000 PEG) شاهد، 3 -و 6 -بار) بود. نتایج نشان داد که فرسودگی 130 ساعت و تنش خشکی 3 -بار کمترین سرعت جوانهزنی را در رقم آذر2 ایجاد کرد، در حالیکه کمترین درصد جوانهزنی در همین رقم و در فرسـودگی 65 سـاعت بـا تنش 6 -بار مشاهده شد. کمترین میزان طول ریشهچه و ساقهچه بهترتیب در تیمارهای آذر2 × فرسودگی 65 ساعت × تنش شـاهد و رقـم شهریار × فرسودگی شاهد × تنش 6 -بار تولید گردید. با افزایش درجه فرسودگی و شدت تنش وزن خشک گیاهچه در همه ارقـام رونـد کاهشی نشان داد. بیشترین مقدار استفاده از ذخایر بذر (SRUR (در فرسودگی شاهد در رقم شـهریار و کمتـ رین مقـدار آن در فرسـودگی 130 ساعت و تنش 6 -بار در رقم آذر2 دیـده شـد. کمتـرین میـزان میـانگین کـارایی اسـتفاده از ذخـایر بـذر ( SRUE (در تیمـار آذر 2 × فرسودگی شاهد× تنش شاهد مشاهده شد. کمترین میزان میانگین کسر ذخایر مصرف شده بذر(FMSR (در تیمار آذر2 ×فرسـودگی 130 ساعت × تنش 6 -بار دیده شد. این نتایج نشان میدهد که ارقام از نظر استفاده از ذخایر بذر در هنگام جوانهزنی دارای تفاوتهای ژنتیکی هستند و درجه فرسودگی بذر نسبت به سطوح تنش خشکی عامل مهمتری در کاهش بنیه بذر به شمار میآیـد. بنـابراین، از صـف ات مـورد بررسی در این آزمایش به ویژه مقدار استفاده از ذخایر بذر(SRUR(میتوان جهت گزینش ارقام دارای بنیه بذر بالا استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

Akram Ghaderi, F., Kamkar, B. and Soltani, A. 2008. Seed Sci and Technol
(translation). Mashhad University Jihad Publications. pp 512.
Amiri, H., Soroshzadeh, A., Salehi, A. and Ghezeli, F. 2005. The effect of osmopriming
pretreatment on rapeseed germination. Agri. Sci. Ind. 19 : 125-136.
Anonymous. 2006. International Seed Testing Association (ISTA). International rules
for seed testing. Seed Sci. Technol. Zurich, Switzerland.
Basra, S. M. A., Ahmad, N., Khan, M. M., Iqbal, N. and Cheema, M.A. 2003.
Assessment of cotton seed deterioration during accelerated ageing test. Seed Sci. Technol.
31: 531-540.
Bishnoi, U. R. and Santos, M. M. 1996. Evaluation of three mungbeen cultivars seed for
storability and field performance. Seed Sci. Technol.24: 237- 243.
Copeland, M. B. and McDonald, L. O. 2001. Principles of Seed Sci and Technol (4
th
Ed.). Kluwer Academic Publishers. Massachusetts. 124–128.
De Figueiredo, E., Albuquerque, M.C. and De Carvalho, N.M. 2003. Effect of the type
of environmental stress on the emergence of sunflower (Helianthus annuus L.), soybean
(Glycine max L.) and maize (Zea mays L.) seeds with different levels of vigor. Seed Sci
and Technol. 31:465- 479.
Dell' Aquila, A. 1994. Wheat seed ageing and embryo protein degradation. Seed Science
Res . 4: 293- 298.
Dell' Aquila, A. and Di-Turi, M. 1996. The germination response to heat and salt stress in
evaluating vigor loss in aged wheat seeds. Seed Sci and Technol. 24: 309-319.
 
Dereck Bewley, J. and Black, M. 1985. Seeds: physiology of development and
germination. Plenum Publishing. NewYork.
Khajeh-Hosseini, M., Powell, A. A. and Bingham, I. J. 2003. The interaction between
salinity stress and seed vigor during germination of soybean seeds. Seed Sci. Technol. 31:
715- 725.
Krishnan, P., Nagarajan, S., Dadlani, M. and Moharir, A. V. 2003. Characterization of
wheat (Triticum aestivum) and soybean (Glycine max) seeds under accelerated ageing
conditions by proton nuclear magnetic spectroscopy. Seed Sci. Technol. 31: 541- 550.
Machado Neto, N. B., Custodio. C. C. and Takaki, M. 2001. Evaluation of natuurally
and artificially aged seeds of Phaseolus vulgaris L. Seed Sci. Technol. 29: 137- 149.
Maguire, J. D. 1962. Speed of germination – aid in selection and evaluation for seedling
emergence and vigour. Crop Sci. 2: 176-177.
McDonald, M. B. 1999. Seed deterioation: Physiology, repair and assessment. Seed Sci.
Technol. 27: 177- 237.
Michel, B. E. and Kaufman, M. R. 1973. Potential of polyethylene glycol 6000. Plant
Physiol. 51: 914- 916.
Mortazavi, S. S. M., Pasban Eslam, B., Tajbaksh, M. and Zardashti, M. 2005. Effect
of seed deterioration and salinity stress on seedling vigor of chickpea (Cicer arietinum) in
laboratory and greenhouse conditions. Agric Sci. J. 15: 131-147.
Rehman, S., Harris, P .J. C. and Bourne, W. F. 1999. Effect of artificial aging on the
germination, ion leakage and salinity tolerance of Acacia tortilis and A. coriacea seeds.
Seed Sci. Technol. 27: 141-149.
Santipracha, W., Santipracha, Q. and Wongvarodom, V. 1997. Hybid corn seed quality
and accelerated aging test. Seed Sci. Technol. 25: 203- 208.
Soltani, E., Kamkar, B., Galeshi, S. and Akram Ghaderi, F. 2008. The effect of seed
deterioration on seed reserves depletion and heterotrophic seedling growth of wheat. J.
Agric. Sci. Natur. Resour.,Vol. 15 . Apr- May.
Tekrony, D. M., 2003. Review: precision is an essential component of seed vigour testing.
Seed Sci. Technol. 31: 435–447.
Tekrony, D. M., Shande,T., Rucker, M. and Egli, D. B. 2005. Effect of seed shape on
corn germination and vigour during warehouse and controlled environmental storage. Seed
Sci. Technol. 33: 185–197.