نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

2 استادیار پژوهش مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر ونهال، کرج، ایران.

3 استادیار پژوهش مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، ایران

چکیده

بهمنظور بررسی اثر تنشخشکی و محلولپاشی پتاسیم بر عملکرد بذر و جوانهزنی بذر سه رقم گندم نان، آزمایشی به صورت
اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار، در سال زراعی 90-91در دو منطقه جغرافیایی، مؤسسه
تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال کرج و مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد اجرا شد. تیمارهای آزمایش
شامل تنشخشکی به صورت قطع آبیاری در سه سطح، از مرحله تشکیل سنبله تا رسیدگی فیزیولوژیک )تنش شدید(، از مرحله
شروع تشکیل بذر تا رسیدگی فیزیولوژیک )تنش ملایم( و آبیاری معمول )شاهد(، محلولپاشی با پتاسیم در سه سطح، عدم
محلولپاشی، محلولپاشی 1/5و 3درصد با اکسید پتاسیم K2Oو سه رقم، شامل ارقام پیشتاز و مرودشت و لاین WS-82-9
بودند. نتایج نشان داد که واکنش سه رقم گندم نسبت به اعمال سطوح مختلف تنشخشکی در دو منطقه برای صفت عملکرد
بذر متفاوت بود، به نحویکه عملکرد بذر بیشتر تحت شرایط آبیاری معمول با لاین WS-82-9در منطقه کرج ) 9310کیلوگرم
در هکتار( و عملکرد بذر کمتر تحت شرایط تنش شدید خشکی با رقم مرودشت در منطقه یزد ) 2220کیلوگرم در هکتار(
بدست آمد. محلولپاشی پتاسیم تأثیر مثبت بیشتری بر وزن بذرهای تولید شده منطقه یزد تحت شرایط تنش شدید خشکی
داشت، به طوری که وزن هزار بذر با محلولپاشی 3درصد اکسید پتاسیم K2Oنسبت به عدم محلولپاشی به مقدار 4/9گرم
) (%22/2افزایش یافت. همچنین بیشترین میزان عملکرد بذر ) 7322کیلوگرم در هکتار( در منطقه کرج با محلولپاشی 3درصد
اکسید پتاسیم K2Oو کمترین میزان عملکرد بذر ) 4245کیلوگرم در هکتار( در منطقه یزد با تیمار بدون محلولپاشی بدست
آمد. عملیات بوجاری بذر نشان داد که واکنش سه رقم مورد مطالعه گندم نسبت به تیمار تنشخشکی در دو منطقه متفاوت بود.
کمترین درصد ضایعات بذر )افت مفید و غیر مفید( تحت شرایط آبیاری نرمال با لاین WS-82-9در منطقه کرج )2/26درصد(
و بیشترین مقدار این صفت )54/76درصد( تحت شرایط تنش شدید خشکی با رقم مرودشت در منطقه یزد حاصل شد. تأثیر
محلولپاشی پتاسیم بر میزان ضایعات بذر نشان داد که ضایعات بیشتر )22/14درصد( در شرایط بدون محلولپاشی و ضایعات
کمتر در شرایط محلولپاشی3درصد اکسید پتاسیم 13/99) K2Oدرصد( مشاهده شد. مقایسه نتایج درصد جوانهزنی قبل از
بوجاری و خصوصیات جوانهزنی بعد از بوجاری بذر نشان داد که قبل از عملیات بوجاری تیمار تنشخشکی درصد جوانهزنی
بذرها را بطور معنیداری کاهش داد، ولی صفاتی نظیر درصد جوانهزنی و متوسط زمان جوانهزنی پس از بوجاری بذر تحت
تأثیر تنشخشکی قرار نگرفتند

کلیدواژه‌ها

Abou El-Defan, T. A., El-Kholi, H. M. A., Rifaat M. G. M. and Abd Allah. A. E. 1999. Effect of soil and
foliar application of potassium on yield and mineral content of wheat grains grown in sandy soils. Egyptian
Journal of Agricultural Research, 77 (2): 513-522.
Amal, G. Ahmed, M. Tawfik M. and Hassanein. M. S. 2011. Foliar Feeding of Potassium and Urea for
Maximizing Wheat Productivity in Sandy Soil. Australian Journal of Basic and Applied Sciences. 5(5): 1197-
1203.
Anonymus. 1999. International rules for seed testing. International seed testing association (ISTA). Seed
Science and Technology. 27. Suplement.
Anonymous. 2012. Weathear statistics of country. http:// www.weather.ir
Anonymous. 2014. Wheat seed multiplication and supplying program. Ministry of Jahad-e- Agriculture,
Tehran, Iran. 226 pp (In Persian).
Arquero, O., Barranco D. and Benlloch. M. 2006. Potassium starvation increases stomata conductance in
olive trees. Horticulture Science.41: 433-436.
Bakhshandeh, E., Hashemi, F. Rah-chamandi H. and Solymani. A. 2007. Evaluation of drought stress
effect on seed vigor and germination of wheat (Triticum astivium L.) cultivars in south eastern Iran. Regional
Conference of Agriculture in Environmental Stress Conditions. Islamic Azad University, Gorgan (In
Persian).
Beheshti, A. R. and Behboodi fard. B. 2010. Dry matter accumulation and remobilization in grain sorghum
genotypes (Sorghum bicolor L. Moench) under drought stress. Australian Journal of Crop Science. 4 (3):
185-189.
Dornbos, D. L., Mullen R. E. and Shibles. R. M. 1989. Drought stress effects during seed fill on
soybean seed germination and vigor. Crop Science. 29: 476-480.
EL-Abady, M. I., Saleh, E. S., EL-Ward, A., Ibrahim A. and EL-Emam. A. A. M. 2009. Irrigation
withholding and potassium foliar application effects on wheat yield and quality. International Journal of
Sustainable Crop Production. 4(4):01-04.
 
EL-Ashry, Soad M. and El-Kholy. M. A. 2005. Response of wheat cultivars to chemical desiccants under
water stress conditions. Journal of Applied Science Research, 1 (2): 253-262.
Ellis, R. H., Roberts. E. H. 1981. Towards a rational basis for testing seed quality. In: Hebblethwaite, P. D.
(ed. ). Seed production, Butter worths, London, pp. 605-635.
Emam, Y., Ranjbar A. M. and Bahrani. M. J. 2007. Evaluation of yield and yield components in wheat
genotypes under post-anthesis drought stress. Journal of Science and Technology of Agriculture and Natural
Resources. 11(1): 317-328 (In Persian).
Fougereux, J., Dore , A. Ladonne T. and Fleury. A. 1997. Water stress during reproductive stages affects
seed quality and yield of pea (Pisum sativum L). Crop Science. 37: 1247-1252.
Fusheing, L., 2006. Potassium and Water Interaction. International Workshop on Soil Potassium and K
Fertilizer Management. Agricultural College Guangxi University. 1-32.
Ghaleshi, S. A. and Bayat-Tork. Z.2005. Effects of post-anthesis drought stress on seed vigor in two wheat
cultivars. Journal of Agriculture and Natural Resources. 12(6): 113-119 (In Persian).
Gharyneh, M. H., Bakhshandeh A. and Ghasemi-Golezari. K. 2004. Effects of drought and harvest stages
on vigor and wheat germination in water and weather conditions of Ahwaz. The Scientific Journal of
Agriculture. 27(1): 67-75 (In Persian).
Gupta, N. K., Gupta, S. and Kumar. A. 2001. Effect of water stress on physiological attributes and their
relationship with growth and yield of wheat cultivars at different stages. Journal of Agronomy and Crop
Science, 186: 55-62.
Mathur, P. N., Sinha, N. C. and Singh. R. P. 1982. Effect of seed size on germination and seed vigour in
oat (Avena sativa L.). Seed Research. 10:109-113.
Mc Donald, M. B. and Copeland. L. 1997. Seed Production, Principles and Practices. Chapman and hall,
U.S.A.
Nour-Mohamadi, G., Siadat A. and Kashani A. (2009). Agronomy, Vol. 1: Cereal crops. Shahid Chamran
University press. Iran-Ahwaz. 446 pp.
Pierre, C. S., Peterson, C. J. Ross, A. S. Ohm, J. Verhoeven, M. C. Larson M. and White. B. H. 2008.
Wheat grain quality changes with genotype, nitrogen fertilization, and water stress. Agronomy Journal, 100:
414-420.
Ramezanpour, M. R., Dastfal M. and Malekoti. M. J. 2008. The effect of potassium in reducing drought
stress in darab region of fars province. Journal of Water and Soil. 22(1):127-135. (In Persian).
Royo, C., Abaza, M. Blanco R. and Garcia del Moral. L. F. 2000. Triticale grain growth and
morphometry as affected by drought stress, late sowing and simulated drought stress. Australian Journal of
Plant Physiology. 27: 1051-5059.
Saini, H. S. and Westagate. M. E. 2000. Reproductive development in grain crops during drought.
Advances in Agronomy, 68: 59-95.
Sharma, D. L. and Anderson. W. K. 2003. The influence of climatic factors and crop nutrition on seed
vigor of wheat. Solution for a better environment. Proc. of the 11th Australian Agronomy Conference,
Geelong, Victoria, Australian Society of Agronomy, 2-6 Feb., 2003.
Siddique, M. R. B., Hamid, A. and Islam. M. S. 1999. Drought stress effect on photosynthetic rate and leaf
gas exchange of wheat. Botanical Bull. of Academic Sinica, 40: 141-145.
Tavakkoli Kakhki, H. R., Beheshti A. and Nassiri Mahallati. M. 2005. Evaluation of seed vigor tests fo r
determinig alfalfa seed quality. Iranian Journal of Field Crops Research. Ferdowsi University of Mashhad.
3(1): 25-34. (In Persian).
TeKrony, D. M., Egli D. B. and D. Phillips. A. 1980. The effect of filed weathering on the viability and
vigor of soybean seed. Agronomy Journal, 72: 749-753.
Warrington, I. J., Dunstone R. l. and Green. L. M. 1997. Temperature effects at three development stages
on the yield of the wheat ear. Australian Journal of Agricultural Research. 28: 11-27.
Willenborg, C. J., Wildeman, J. C. Miller, A. K. Rossnagel G. and Shirtliffe. S. J. 2005. Oat germination
characteristics differ among genotypes, seed sizes, and osmatic potentials. Crop Science. 45:2023-2029.