مطالعه و معرفی صفات مورفولوژیکی مناسب برای شناسایی وثبت ارقام جدیدگندم دوروم در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی و احد کرج

2 استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی و احد کرج

3 موسسه تحقیقات و ثبت و گواهی بذر و نهال کرج

چکیده

این آزمایش به منظور انتخاب ومعرفی صفات مناسب برای شناسایی ارقام مختلف گندم دوروم از یکدیگر درفرایند ثبت و گواهی بذر
انجام شد. بدین منظور هشت رقم گندم دوروم رایج در ایران با استفاده از صفات مورفولوژیک مندرج در دستورالعمل آزمون های
تمایز،یکنواختی وپایداری (DUS)1اتحادیه بینالمللی حمایت از ارقام جدیدگیاهی  (UPOV)2مورد مطالعه قرارگرفت. هشت رقم گندم
دوروم به نامهای آریا، بهرنگ، دنا، دهدشت، ساجی، سیمره،کرخه، یاواروس درقالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با  3تکرار در سال
زراعی  90-91در مزرعه موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال کرج مورد مطالعه و ارزیابی قرار گرفتند. تعداد  29صفت کمی و
کیفی آزمونهای تمایز، یکنواختی و پایداری در گندم دوروم مشاهده، اندازه گیری و ثبت گردیدند. بهمنظور بررسی بیشتر تمایز ارقام با
استفاده از صفات کمی، تجزیه واریانس و مقایسه میانگین با آزمون حداقل تفاوت معنی دار ) (LSDو تجزیه کلاستر دادهها انجام شد.
نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که ارقام مورد بررسی از نظر پنج صفت کمی ارتفاع بوته، طول سنبله، طول ریشک در نوک
سنبله، مقطع عرضی ساقه و تراکم سنبله دارای تفاوت معنی داری در سطح احتمال 1درصد بودند. نتایج به دست آمده از مقایسه دو به دوی
موجود بین  8رقم ) 28جفت مقایسه( در سطح معنیدار 1درصد نشان داد که صفات ارتفاع بوته، طول ریشک در نوک سنبله ، تراکم سنبله
و طول سنبله یک جفت رقم )در مجموع  25جفت( را از یکدیگر تفکیک نمودند. در حالی که اینصفات در سطح معنیدار 5درصد به
ترتیب بیست، پنج، دو و یک جفت رقم )تمام ارقام( را از یکدیگر تفکیک نمودند. تجزیه کلاستر صفات کمی نیز ارقام را در خوشه های
مختلف قرار داده و آنها را ازیکدیگر متمایز نمودند. با توجه به نتایج به دست آمده در این آزمایش بهطور کلی صفات ارتفاع بوته و طول
ریشک در نوک سنبله از مهمترین صفات برای شناسایی وتمایزارقام دوروم ازیکدیگر بودند

کلیدواژه‌ها


Al Khanjari, S., A. A. Filatenko, K. Hammer and A. Buerkert. 2008. Morphological spike diversity of
Omani wheat. Gen Res Crop Evol. 31: 643-647.
Beuningen, L.T. and Busch. R.H. 1997. Genetic diversity among North American spring wheat cultivars.
Crop Sci. 37:981–988.
Farahani, A., and Arzani. A. 2006. Investigation of genetically differences of wheat varieties using
morphological traits. J. Scie. Technol Agric. Nat Resoor, 10 (4): 341-355.
Golabadi, M., and Arzani, A. 2002.Study of genetical diversity and factor analysis for crop characters in
durum wheat. Journal of Science and Technology of Agric. Nat Resour 7 (1): 115-126.
Kaviani, R., Aghai Sarbaraze, M., Bihamta, M. R., and Mohammadi. M. 2013. Genetic Diversity and
Factor Analysis for Agronomical and Morphological Traits in Durum Wheat Landraces. Seed Plant Breeding
Journal. 29 (1): 4, 673-692.
Lersten, N. R. 1987. Morphology and Anatomy of the wheat plant. 33-75 PP. in: wheat and wheat
improvement. E. G. Hayne, (ed). ASA. CSSA, SSSA. Agronomy monograph, NO. 13.
Matsuo, R.R. 1996. Durum Wheat: its unique pasta-making properties.PP.169-178. In: W. Bushuk and V.
F. Raspre(Eds.), Wheat production, properties and Quality. Chapman and Hall, London.
Naghavi, M., Shahbaz purshabazi., A., and Talei. A. 2003. Study of differentiation of durum germplasm
using some morphological traits. J Crop Sci, 4(2):81-86.
Najafian, G., Jalali kamali, M., and Azimian. J. 2007. Characteristics of wheat new lines and hybrids in
Iran. Journal of Agricultural education, pp 203.
Naroirad, M., Farzanju, M., Ftaiy, H., and Arjomandinezhad. A. 2006. Investigation of genetical
diversity and factor analysis of morphological traits of local wheat varietiesin Sistan Baluchestan. J. Agric
Gardening, 73:50-57.
Irani, P. 1993. Study of quality of durum varieties. (In Persian) Seed Plant J. 9 (3): 12-17.