نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد.

2 دانشجوی دکتری، اکولوژی گیاهان زراعی، پردیس بین الملل دانشگاه فردوسی مشهد و مربی، گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور، ایران

3 استادیار گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان

4 استاد گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

به منظور بررسی رفتار جوانه‌زنی و روش‌های شکستن خواب بذر توده‌های مختلف علف‌های ‌هرز جغجغه، چرخه و علف‌مورچه، سه آزمایش جداگانه در سال 1393 در آزمایشگاه زراعت دانشگاه ولیعصر رفسنجان انجام گرفت. بذور علف‌های هرز مورد بررسی از باغات پسته 5 منطقه رفسنجان (مرکزی، انار، کشکوئیه، کبوترخان و نوق) جمع‌آوری شدند. تیمارهای شکستن خواب بذور جغجغه شامل شاهد (آب مقطر)، خراش‌دهی با اسکالپل و سمباده و خراش‌دهی با سولفوریک اسید غلیظ در زمان‌های 30 و 40 دقیقه، تیمارهای شکستن خواب بذور چرخه شامل شاهد، جیبرلیک اسید در غلظت‌های 250، 500 و 1000 پی‌پی‌ام، نیترات پتاسیم در غلظت‌های 500 و 1000 پی‌پی‌ام، سرمادهی مرطوب در زمان‌های 1، 3 و 5 هفته و تیمارهای شکستن خواب بذور علف‌مورچه شامل خراش‌دهی با اسکالپل و سمباده، خراش‌دهی با سولفوریک اسید در زمان‌های 5 و 10 دقیقه، خراش‌دهی با آب‌جوش در زمان‌های 15 و 30 دقیقه و شاهد بودند. آزمایش‌ها برای هر گونه به طور مجزا به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در 4 تکرار اجرا گردید. نتایج نشان داد که توده بذری، روش‌های شکستن خواب و برهمکنش توده بذری و روش‌های شکستن خواب اثر معنی‌داری بر درصد جوانه‌زنی و متوسط زمان جوانه‌زنی بذور علف‌هرز هر سه گونه داشت. تیمارهای خراش‌دهی با اسکالپل و کاربرد سولفوریک اسید در علف‌های هرز جغجغه و علف‌مورچه، موجب بالاترین درصد جوانه‌زنی و پایین‌ترین متوسط زمان جوانه‌زنی بذر در تمام مناطق شد. در بذور علف‌هرز چرخه، تیمار 5 هفته سرمادهی مرطوب، درصد جوانه‌زنی بالایی را در تمام مناطق، بخصوص منطقه انار (94 درصد) در پی داشت. همچنین تیمارهای 500 پی‌پی‌ام نیترات پتاسیم و 250 پی‌پی‌ام جیبرلیک اسید، تاثیر مثبت و معنی‌داری بر درصد جوانه‌زنی بذور چرخه (به ترتیب 79 و 74/8 درصد) داشت، ولی غلظت‌های بالاتر نیترات پتاسیم و جیبرلیک اسید، موجب کاهش درصد جوانه‌زنی بذور چرخه شد

کلیدواژه‌ها

Alavi, S.H., E. Zand, B. Delkhosh, F. Ghajar and H. Alipour, 2015. Study on the effect of different temperatures on the seed germination of Rosinweed (Cressa cretica) in the Rafsanjan pistachio orchards. J. Pistachio Sci. 1(1): 49-57.
Aliero, B.L. 2004. Effects of sulphuric acid, mechanical scarification and wet heat treatments on germination of seeds of Parkia biglobosa. Afr. J. Biotechnol. 3: 179-181.
AL-Sherif, E.A. 2007. Effect of scarifycation, salinity and preheating on seed germination of Prosopis farcta (Banks & Soland) Macbr – Ame-Euras. J. Agric. Environ. Sci. 2: 227-230. 
Aydin, I., and F. Uzun, 2001. The effects of some applications on germination rate of Gelemen Clover seeds gathered from natural vegetation in Samsun, Pak. J. Biol. Sci. 4: 181-183.  
Batlla, D., B.C. Kruk and R.L. Benech-Arnold, 2004. Modelling changes in dormancy in weed soil seed banks: Implications for the prediction of weed emergence. In: Benech- Arnold, R.L., K.A. Franklin and G.C. Whitelam, 2004. Light signals, phytochromes and cross-talk with other environmental cues. J. Exp. Bot. 55: 271-276.
Copeland, O.L., and M.B. Mcdonald, 1995. Seed science and technology. Third Ed., Chapman and Hall. New York. 
Egely, G.H. 1995. Seed germination in soil: dormancy cycles. In: Seed development and germination. Eds: J.Kigel and G. Galili. Marcel Dekker Inc, New York. P: 834.  
El-Keblawy, A., and A. Al-Rawai, 2005. Effect of salinity, temperature and light on germination of invasive Prosopis juliflora. J. Arid Environ. 61: 555- 565. 
Garcia-Gusano, M., P. Martınez-Gomez and F. Dicenta, 2004. Breaking seed dormancy in almond (Prunus dulcis (Mill.) D.A. Webb). Sci. Hortic. 99: 363–370. 
Gehlot, A. K., and D. N. Sen, 1998. Effect of acid scarification on percent germination, vigor index and germination rate in Cressa cretica (Linn.). J. Eco. Physiol. Vol. 1 No. 3/4 pp. 79-82.   
Ghaderian, S.M., and A.J. M. Baker, 2007. Geobotanical and biogeochemical reconnaissance of the ultramafics of Central Iran. J. Geochem. Explor. 92: 34-42.
Ghaffarri, R., F. Meighani and H. Salimi, 2015. Germination ecophysiolology of mesquite weed (Prosopis farcta L.). J. Nova Biol. Rep. 1: 23-33.
Ghahreman, A. 1986. Iranian naturelle colorfull Flora. La. Science faculty, Tehran University, Iran: Res. Inst. of  Forests and Rangelands. 9: 1059-60.
International Seed Testing Association. 1979. The germination test. Seed Sci. Technol. 4: 23-28.
Karimi, H. 1996. Weeds of Iran. Center for Academic Publishing. 
KarimMajni, H., H. Rahimian-Mashhadi, H. Alizadeh, A. Keshtkar, Z. YaghubiAshrafi and V. Raoufi Rad, 2009. An investigation of environmental factors and plant growth regulators effect on dormancy breaking and stimulation of germination in Datura (Datura stramonium L.) Seeds. Iranian J. Field Crop Sci. 40: 71- 79. 
Karssen, C.M., and H.W.M. Hillhourst, 1992. Chemical environment of seed germination. In: M. Fenner (ed). Seeds: The ecology of regeneration in plant communities. Wallingford: CAB Int. 327-348. 
Kaye, T.N., A. Liston, R.N. Love, D. L. Luoma, R. J. Meinke and M. V. Wilson, 1997; Seed dormancy in high elevation plants: Implication for ecology and restoration. Corvallis Oregon. pp: 115-120.  
Kermode, A.R., J. H. Xia and N. Schmitz, 2001. Dormancy of yellow cedar seeds is terminated by gibbrellic acid in combination with fluridone or with osmotic priming and moist chilling. Seed Sci. Technol. 29: 331-346.
Khan, M.A. 1991. Studies on germination of Cressa cretica L. seeds. Pak. J. Weed Sci. Res. 4: 89-98.
Khajeh-Hossini, M., A. Lomhololt and S.Matthews, 2009. Mean germination in the laboratory estimates the relative vigour and fild performance of commertial seeds lots of maize (Zea mays L.). Seed Sci. Technol. 37:446- 456.
Koornneef, M., L. Bentsink and H. Hilhorst, 2002. Seed dormancy and germination. Plant Biol. 5: 33–36.
Latifi, N. 1992. Techniques in seed science and technology. (translated). Gorgan Univ. Press, 310p.    
Mahmoodzadeh, A., M. Nojavan and Z. Bagheri, 2005. Effects of different treatments on breaking of dormancy and seed germination of Datura stramonium L. Iranian J. Biol. Sci. 18: 341-349. 
Mohammad, S., and N.A. Amusa, 2003. Effects of sulphuric acid and hot water treatment on seed germination of Tamarindus indica. Afr. J. Biotechnol. 2: 270-274.  
Nascimento, W.M. 2003. Muskmelon seed germination and seedling development in response to seed priming. Sci. Agric. 60: 71- 75. 
Pasiecznik, N.M., P.J.C. Harris and S.J. Smith, 2004. Identifying tropical Prosopis species – A field guide. HDRA, Coventry, UK.
Patane, C., and F. Gresta, 2006. Germination of Astragalus hamosus and Medicago orbicularis as affected by seed-coat dormancy breaking techniques. J. Arid Environ. 67: 165–173.
Radosevich, S.R., J.S. Holt and C.M. Ghersa, 2007. Ecology of Weeds and Invasive Plants: Relationship to Agriculture and Natural Resource Management, 3rd ed. Wiley Inter-Sci.
Rashed Mohassel, M.H., H. Najafi and M.D. Akbarzadeh, 2001. Weed Biology and Control. Ferdowsi Univ. press. (In Persian).
Sarmadnia, G., and A. Koocheki, 1999. Physiology of crop plants (translated). Jihad Daneshgahi Meshhad Press: Mashhad. (In Persian, with English Abstract.).
Sawan, Z.M., B.R. Greeg and S.E. Yosef, 1999. Effect of phosphorus chelated zinc and calcium on cotton seed yield, viability and seedling vigor. Seed Sci. Technol. 27: 329–337.
Schmitz, N., J. H. Xia and A. R. Kermode, 2001. Dormancy of yellow cedar seeds is terminated by gibberellic acid in combination with fluridone or with osmotic priming and moist chilling. Seed Sci. Technol. 29: 331-346. 
Schmitz, W., and P. Milberg, 1997. Seed germination in Launaea arborescens: a continuously flowering semi-desert shrub. J. Arid Environ. 36: 113–122.
Serrano, C., M.C. Chueca and J. M. Garica-Baudin, 1992. A study of germination in Bromoss pp. proceeding of the Spanish. Weed Sci. Soc. pp: 217-221. 
Shariati, M., T. Asmane and M. Modares- Hashemi, 2003. Investigations of The effect of different treatments on the seed dormancy break in Achillea plant. J. Constr. Res. 56: 2-8.  
Uzun, F., and I. Aydin, 2004. Improving germination rate of Medicago and Trifolium species. Asian J. Plant Sci. 3: 714-717. 
Walck, J.L., and S.N. Hidayati, 2004. Germination ecophysiology of the western North American species Osmorhiza depauperata (Apiaceae): Implications of pre-adaptation and phylogenetic niche conservatism in seed dormancy evolution. Seed Sci. Res. 14: 387–394