نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم و تکنولوژی بذر، دانشکده کشاورزی- دانشگاه یاسوج

2 گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی- دانشگاه یاسوج

3 دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی- دانشگاه یاسوج

4 دانشجوی دکتری زراعت دانشکده کشاورزی- دانشگاه یاسوج

چکیده

تنش خشکی روی گیاه مادری می‏تواند سبب کاهش خصوصیات جوانه‎زنی بذرهای حاصل ‎شود و استفاده از عناصر کم‏مصرف اثرات سو تنش را کاهش داده و سبب تولید بذرهای با قابلیت جوانه‎زنی بهتر می‏گردد. این پژوهش در قالب 2 آزمایش در سال 1393 در آزمایشگاه بذر دانشگاه یاسوج اجرا شد. در آزمایش اول بذرهای کنجد رقم داراب 1، بدست آمده از آزمایش مزرعه‌ای شامل سطوح آبیاری پس از 75، 110 و 145 میلی‌متر تبخیر از تشت تبخیر و محلول‌پاشی سولفات ‌روی 3000 پی‌پی‌ام، اسید بوریک 2000 پی‌پی‌ام، ترکیب سولفات‌روی + اسید بوریک و شاهد (بدون محلول‏پاشی) در دمای 30 درجه سلسیوس، مورد آزمون جوانه‌زنی قرار گرفتند. در آزمایش دوم اعمال تنش خشکی با پلی‌اتیلن‌گلایکول 6000 در 3 سطح شامل پتانسیل اسمزی صفر، 2/0- و 4/0- مگاپاسکال و خیساندن بذرها با آب مقطر، محلول‌های سولفات‌ روی 3/0 درصد، اسید ‌بوریک 3/0 درصد، سولفات روی+ اسید بوریک و بذرهای غنی‌شده شامل بذر با مقدار روی 159 پی‏پی‏ام (روی بالا)، بذر با مقدار بور 3/15 پی‏پی‏ام (بور بالا) و بذر با مقدار 5/139 و 14 پی‏پی‏ام (ترکیب روی و بور بالا) و بذر خشک بدون پیش تیمار بود. نتایج آزمایش اول نشان داد که با تاخیر در آبیاری، محلول‌پاشی عناصر ک روی، بور و ترکیب روی با بور سبب افزایش صفات جوانه‌زنی شدند. در آزمایش دوم هر چند تیمارهای خیساندن بذر با محلول‌های روی و بور، موجب کاهش صفات جوانه‌زنی شد، اما تیمارهای بذر محتوی روی و بور بالا، تاثیر بسزایی بر افزایش بنیه‌‌ی بذر و فعالیت آنزیم‌های پاداکساینده در برابر تنش خشکی داشت.

کلیدواژه‌ها

Abdulbaki, A. A., and J. D. Anderson. 1975. Vigour determination in soybean seed by multiple criteria. Crop Sci. 13: 630-633.
Aboutalebian, M. A., G. Zare Ekbatani, and A. Sepehri. 2012. Effects of on farm seed priming with zinc sulfate and urea solutions on emergence properties, yield and yield components of three rain fed wheat cultivars. Ann. Biol. Res. 3 (10): 4790- 4796.
Aebi, H. 1984. Catalase in vitro. Methods in Enzymology. 105: 121- 126.
Ansari, O., H.R. Chogazardi, F. Sharifzadeh, and H. Nazarli. 2012. Seed reserve utilization and seedling growth of treated seeds of mountain rye (Seecale montanum) as affected by drought stress. Cresetari Agron. Moldova. 2 (150): 43-48.
Cakmak, I. 2008. Enrichment of cereal grains with zinc. Agronomic or genetic bio fortification. Plant and Soil. 302 (1-2): 1- 17.
Dodd, G.L., and L.A. Donovan. 1999. Water potential and ionic effects on germination and seedling growth of two cold desert shrubs. Am. J. Bot. 86: 1146-1153.
Duan, D., X. Liu, N. Ajmal khan, and B. Gul. 2004. Effect of salt and water stress on the germination of Chenopodium glaucum seeds. Pak. J. Bot. 36: 793- 800.
Farrokhi A., S. Galeshi, E. Zeinali, and A. Abdoul zade. 2004. Evaluation of drought tolerance genotypes of soybean (Glycine max. L. Merr) in germination stage. J. Agric. Sci. Nat. Res. 11(2): 137-148.
Gholami, M., M. Rahemi, and B. Kholdebarin. 2010. Effect of drought stress induced by polyethylene glycol on seed germination of four wild Almond species. Aust. J. Basic Appl. Sci. 4 (5): 785- 791.
Grewal, H. S., and R. Williams. 2000. Zinc nutrition affects alfalfa response to water stress and excessive moisture. J. Plant Nutr. 23: 942- 962.
Harris, D., A. Rashid, and G. Miraj. 2008. On farm seed priming with zinc in chickpea and wheat in Pakistan. Plant Soil. 306: 3- 10.
Harris, D., A. Rashid, G. Miraj, M. Arif, and H. Shah. 2007. Priming seeds with zinc sulfate solution increases yields of maize (Zea mais L.) on zinc deficient soils. Field. Crop. Res. 102: 119- 127.
Iqbal, S., M. Farooq, A. Nawaz, and A. Rehman. 2012. Optimizing boron seed priming treatments for improving the germination and early seedling growth of wheat. J. Agric. and Soc. Sci. 8: 57- 61.
Jalil Shesh Bahre, M., and M. Movahhedi Dehnavi. 2008. Effect of zinc and iron foliar application on soybean seed vigor grown under drought stress. Elec. J. Crop Prod. 5(1): 19-35. (In Persian)
Johnson, S. E., J. G. Lauren, R. M. Welch, and J. M. Duxbury. 2005. A comparison of the effects of micronutrient seed priming and soil fertilization on the mineral nutrition of chickpea (Cicer arietinum), lentil (Lens culinaris), rice (Oryza sativa) and wheat (Triticum aestivum) in Nepal. Exp. Agric. 41 (4): 427- 448.
Kafi, M., and A. Mahdavi-Damghani. 2000. Mechanism of Tolerance to Environmental Stress in Sowings Plant. Ferdowsi University of Mashhad. P. 467. (In Persian)
Kalita, U., J. Suhrawardy, and J. R. Das. 2002. Effect of seed priming with potassium salt and potassium levels on growth and yield of direct seeded summer rice (Oryza sativa L.) under rain fed upland condition. Indian. J. Hill Farm. 15: 50- 53.
Kar, M. E., and D. Mishra. 1976. Catalase, peroxidase and polyphenol oxidase activities during rice leaf senescence. Plant Physiol. 57: 9-315.
Lopez Castaneda, C., R. A. Richards, D. G. Farquhar, and R. E. Williamson. 1995. Seed and seedling characteristics contributing to variation in early vigor among temperate cereals. Crop Sci. 36 (5): 1257- 1266.
Maguire, J. D. 1962. Speed of germination – aid in selection and evaluation for seedling emergence and vigour. Crop Sci. 2: 176-177.
Maleki Narg Mousa, M., H.R. Balouchi, and M. Attarzadeh. 2015. Effect of seed priming on some germination traits and seedling growth of safflower under drought stress. Iranian J. Seed Res. 2(1): 1-9. (In Persian)
Michel, B. E., and M. R. Kaufmann. 1973. The osmotic potential of Polyethylene glycol 6000. Plant Physiol. 51: 914- 916.
Mirshekari, B. 2012. Seed priming with iron and boron enhances germination and yield of dill (Anethum graveolens). Turk. J. Agric. For. 36: 27-33.
Mirshekari, B. 2015. Effects of seed priming with microelements of Fe and B on some germination parameters and yield of marigold (Calendula officinalis L.). Iran. J. Med. Arom. Plant.30(6): 879-888. (In Persian)
Misagh, M., M. Movahhedi Dehnavi, A.Yadavi, and H. Khademhamzeh. 2016. Improvement of yield, oil and protein percentage of sesame (Sesamum indicum L.) under drought stress by foliar application of zinc and boron. J. Crop Prod. 9(1): 163-180. (In Persian)
Movahhedi Dehnavi M., M. Misagh, A. Yadavi, and M. Merajipoor.  2017. Physiological responses of sesame (Sesamum indicum L.) to foliar boron and zinc application under drought stress. J. Plant Process and Function. 6(20): 27-35.
Movahhedi Dehnavi, M., S. A. M. Modarres Sanavy, and A. Mokhtassi Bidgoli. 2009. Foliar application of zinc and manganese improves seed yield and quality of safflower (Carthamus tinctorius L.) grown under water deficit stress. Ind. Crops Prod. 30 (1): 82- 92.
Ozturk, L., M. A. Yazici, C. Yucel, A. Torun, C. Cekic, A. Bagci, H. Ozkan, H. J. Braun, Z. Sayers, and  I. Cakmak. 2006. Concentration and localization of zinc during seed development and germination in wheat. Physiol. Plant. 128 (1): 144-152.
Rehman, A., M. Farooq, and Z. A. Cheema. 2012. Seed priming with boron improves growth and yield of fine grain aromatic rice. J. Plant Growth Regul. 68: 189- 201.
Verma, S.K., G.C.  Bjpai. S.K.  Tewari, and J. Singh. 2005. Seedling index and yield as influenced by seed size in pigeon pea. Legume Res. 28(2): 143-145.
Welch, R. M., and R. D. Graham. 1999. A new paradigm for world agriculture meeting human needs: productive, sustainable, nutritious. Field. Crop. Res. 60: 1- 10.
Yazdani Biuki, R. R., P. Rezvani Moghaddam, H. R. Khazaie, R. Ghorbani, and A. R. Astaraei. 2008. Effects of Salinity and Drought Stresses on Germination Characteristics of Milk Thistle (Silybum marianum). Iranian J. Field. Crop. Res. 8(1): 12-19. (In Persian)
Zand, B., A. Soroosh zadeh, F. Ghanati, and F. Moradi. 2008. Effect of zinc and auxin foliar application on some anti-oxidant enzymes activity in corn leaf. Iranian J. Plant Biol. 1(3): 35-48. (In Persian)