اثر تیمارهای فیزیکی و شیمیایی بر شکستن خواب بذر تاتوره (Datura stramonium L.)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

2 گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

3 گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا همدان، همدان

چکیده

تاتوره یک گیاه دارویی بسیار مهم جهت تولید انواع آلکالوئید می­باشد. طولانی بودن خواب بذر و مشکل جوانه‌زنی بذور آن، عمده­ترین مانع برای تکثیر خارج فصل این گیاه می­باشد. بر این اساس، این پژوهش به­منظور رفع مشکل جوانه­زنی تاتوره، به‌صورت یک آزمایش فاکتوریل سه عاملی در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با 3 تکرار انجام شد. عامل اول شامل دو اکوتیپ تاتوره (همدان و اصفهان)، عامل دوم شامل سه سطح تیمارهای فیزیکی شکست خواب ( شامل تیمارهای عدم خراش دهی؛ خراش‌دهی با کاغذ سمباده و گرمادهی مرطوب حمام بن ماری به مدت 7 روز در دمای 60 درجه سانتی­گراد؛ خراش‌دهی با کاغذ سمباده و سرمادهی خشک بمدت 7 روز در دمای 4 درجه سانتی گراد) و عامل سوم شامل پنج سطح تیمارهای شیمیایی شکست خواب (عدم کاربرد تیمار شیمیایی [قرار دادن بذور در آب مقطر از زمان شروع آزمایش تا انتهای آن]؛ سود 20 درصد بمدت 90 دقیقه؛ سود 20 درصد بمدت 90 دقیقه + جیبرلین 500 قسمت در میلیون بمدت 48 ساعت؛ سود 20 درصد بمدت 90 دقیقه + نیترات پتاسیم 300 قسمت در میلیون (قرار دادن بذور در محلول نیترات پتاسیم از زمان شروع آزمایش تا انتهای آن)؛ سود20 درصد بمدت 90 دقیقه + جیبرلین 500 قسمت در میلیون بمدت 48 ساعت + نیترات پتاسیم 300 قسمت در میلیون بودند) بود. نتایج نشان داد که اثر متقابل بین اکوتیپ­ها و تیمارهای مختلف شکست خواب، برای بیش­ترصفات بجز صفات تعداد برگ در بوته، وزن تر ریشه‌چه، طول ساقه‌چه و وزن تر ساقه‌چه معنی دار شد. طبق نتایج بدست آمده، تیمار شیمیایی سودسوز آور ۲۰ درصد و جیبرلین ۵۰۰ قسمت در میلیون، بهترین تیمار شکست خواب برای بذر تازه برداشت شده گیاه تاتوره بود. بنابراین، استفاده از تیمار فوق، بدون داشتن خسارتی معنی­دار بر بذور، جهت شکست خواب بیش از 70 درصدی بذور این گیاه توصیه می‌شود. به­طور کلی مشخص شد که تیمارها شیمیایی در مقایسه با تیمار فیزیکی بر شکست خواب بذر تاتوره موثرتر بود و عامل اصلی شکست خواب و تحریک رشد رویشی گیاه­چه­های حاصله تیمار شیمیایی ترکیبی سود بهمراه جیبرلین بود.

کلیدواژه‌ها


Akkaya, M.S., A.A. Bhagwat, and P.B. Cregan. 1992. Length polymorphisms of simple sequence repeat DNA in soybean. Genet. 32: 1131-1139.
Allen, P.S., and S.E. Meyer. 2002. Ecology and ecological genetics of seed dormancy in downy brome. Weed Sci. 50(3): 241-247.
Benech-Arnold, R.L., and R.A. Sanchez. 2004. Hand book of seed physiology application to agriculture. Food Products Press, New York.
Benech-Arnold, R.L., R.A. Sanchez, F. Forcella, B.C. Kruk, and C.M. Hersa. 2000. Environmental control of dormancy in weed seed banks in soil. Field Crops Res. 67(2):105-122.
Bewley, J.D., Black M. 1982. Physiology and biochemistry of seeds in relation with germination . Volume 2: Viability, Dormancy, and Environmental Control. Springer-Verlag , Berlin; Heidelberg.
Julsing, M.K., W.J. Quax, and O. Kayser. 2007. The Engineering of Medicinal Plants: Prospects and Limitations of Medicinal Plant Biotechnology. Pp 1-8. O. Kayser, and W.J. Quax (Eds). Medicinal Plant Biotechnology: From Basic Research to Industrial Applications. WILEY-VCH Verlag GmbH and Co, Weinheim.
Karimmojeni, H., H. Rahimiane-Mashhadi, H. Alizade, A. Keshtkar, Z. Yaghoubie-Ashrafi, and V. Raoufie-Rad. 2009. Effect of environmental factors and plant growth regulators on seed dormancy and stimulate germination of datura (Datura stramonium L). Iranian J. Crop Sci. 4(4): 71-79. (In Persian)
Omid-Beygi, R. 2009. Production and processing of medicinal plants. Astan Ghods Razavi, Mashhad, Iran. (In Persian)
Phartyal, S.S., R.C., Thapliyal, J.S., Nayal, and G. Joshi. 2003. Seed dormancy in Himalayan maple (Acer caesium) I: Effect of stratification and phyto-hormones. Seed Sci. Technol. 31(1): 1-11.
Sanchez, R.A., and L.C. Miguel. 1985. The effect of red light, ABA and K on growth rate of Datura ferox embryos and its relations with the Photocontrol of germination. Bot. Gas. 146: 472-476.
Schelin, M., M. Tigabu, I. Eriksson, L. Sawadogo, and P.C. Oden. 2003. Effect of scarification, gibberellic acid and dry heat treatments on the germination of Balanites aegyptiaca seeds from the Sudanian savanna in Burkina Faso. Seed Sci. Technol. 31(6): 605-617.
Soriano, A., R.A. Sanchez, and B.A. Eilberg. 1964. Factors and processes in the germination of Datura ferox. Can. J. Bot. 42: 1189-1203.
TeKrony D.M., and D.B. Egli. 1991. Relationship of seed vigor to crop yield: A review. Crop Sci. 31(3): 816-822.
Tigabu, M., and P.C. Oden. 2001. Effect of scarification, gibberellic acid and temperature on seed germination of two multipurpose Albizia species from Ethiopia. Seed Sci. Technol. 29(1): 11-20.
Xiao-qian, M., S. Lei, Z. Yun-qing, D. Lei, and L. Ji. 2011. Seed dormancy mechanism and dormancy breaking methods of datura stramonium L. Acta Botanica Boreali-Occidentalia Sinica. 20 (2): 28-39.