نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دبیر آموزش و پرورش

2 گروه زیست شناسی، دانشگاه پیام نور

3 دانش آموخته دانشگاه اراک

چکیده

نیکل از عناصر کم‌مصرف ضروری است اما افزایش غلظت آن در محیط، جوانه‌زنی و رشد گیاهان را به مخاطره می‌اندازد. در مطالعه حاضر، اثر پرولین به‌صورت پیش‌تیمار و تیمار خارجی بر مراحل اولیه رشد خیار چنبر تحت تنش نیکل بررسی شد. بدین منظور، گروهی از بذور پس از خیساندن در غلظت‌های صفر و 10 میلی‌مولار پرولین به پتری‌دیش‌های حاوی غلظت‌های مختلف نیکل (صفر ، 2/0، 4/0 و 6/0 میلی‌مولار) منتقل شدند درحالی‌که در گروه دیگر تیمار پرولین هم‌زمان با غلظت‌های نیکل اعمال گردید. پس از 10 روز، شاخص‌های جوانه‌زنی بذر، رشد گیاهچه، مقدار پراکسیداسیون لیپید و نشت‌پذیری غشاء سلولی اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد شاخص‌های جوانه‌زنی تحت تأثیر نیکل و پیش‌تیمار پرولین قرار نگرفت. حساسیت ریشه‌چه به افزایش غلظت نیکل بیشتر از ساقه‌چه بود و میزان مالون‌د‌آلدئید و نشت‌پذیری غشاء سلولی با بالا رفتن غلظت نیکل افزایش یافت. حضور پرولین، به‌همراه نیکل، به‌طور معنی‌داری باعث کاهش درصد و سرعت جوانی زنی شد و میانگین زمان جوانه‌زنی را افزایش داد. پیش‌تیمار پرولین در حضور تیمارهای نیکل باعث بهبود طول ریشه‌چه و نسبت ریشه‌چه به ساقه‌چه شد. اما افزودن پرولین خارجی باعث افزایش طول ساقه‌چه در غلظت پایین نیکل و گروه شاهد شد درصورتی‌که طول ریشه‌چه و نسبت آن‌ها را کاهش داد. حضور مداوم پرولین در محیط احتمالاٌ با جذب آب توانایی جذب آن را توسط رویان کاهش داده اما پیش‌تیمار پرولین در مقایسه با حضور آن در محیط، به‌عنوان یک محلول سازگار و آنتی اکسیدانت، باعث بهبود مراحل اولیه رشد و کاهش خسارت ناشی از سمیت نیکل در گیاهچه خیار می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

Amini, F., M. Askary, and F. Mohtashami .2018. Effects of salinity and external proline on seed germination and early growth of Cucumis sativus cv. super ps. Nus. Biosci. 10: 215-220.
Arshi, A., M. Abdin, and M. Iqbal. 2005. Ameliorative effects of CaCl2 on growth, ionic relations, and proline content of senna under salinity stress. J. Plant Nutr. 28: 101-125.
Ashraf, M., and M. R. Foolad. 2007. Roles of glycine betaine and proline in improving plant abiotic stress resistance. Environ. Exp. Bot. 59: 206-216.
Bekka, S., O. Abrous-Belbachir, and R. Djebbar. 2018. Effects of exogenous proline on the physiological characteristics of Triticum aestivum L. and Lens culinaris Medik. under drought stress. Acta Agric.
Slov. 111: 477-491.
Comlekcioglu, N., Y. Y. Mendi, S. Eldogan, and C. Unek. 2009. Effects of different combinations and concentrations of growth regulators and photoperiod on somatic embryogenesis of cucumis melo var. flexuosus. Afr. J. Biotechnol. 8: 6228-6232.
Di Salvatore, M., A. Carafa, and G.Carratù. 2008. Assessment of heavy metals phytotoxicity using seed germination and root elongation tests: a comparison of two growth substrates. Chemosphere, 73: 1461-1464.
Furini, A., 2012. Plants and heavy metals. Springer Science and Business Media, Netherlands.
Gafar, M., A. Elhag, and M.Abdelgader .2013. Impact of pesticides malathion and sevin on growth of snake cucumber (Cucumis melo L. var. Flexuosus) and soil. Univers. J. Agric. Res. 1(3): 81–84.
Gajewska, E., E. Niewiadomska, K. Tokarz, M. Słaba, and M. Skłodowska. 2013. Nickel-induced changes in carbon metabolism in wheat shoots. J. Plant Physiol. 170: 369-377.
Gajewska, E., M. Skłodowska, M. Słaba, and J. Mazur. 2006. Effect of nickel on antioxidative enzyme activities, proline and chlorophyll contents in wheat shoots. Biol. Plant. 50: 653-659.
Gonçalves, J. F., F. T.Nicoloso, A. G. Becker, L. B. Pereira, L. A. Tabaldi, D. Cargnelutti, C. M. de Pelegrin, V. L. Dressler, J. B. da Rocha, and M. R. C. Schetinger. 2009. Photosynthetic pigments content, δ-aminolevulinic acid dehydratase and acid phosphatase activities and mineral nutrients concentration in cadmium-exposed Cucumis sativus L. Biologia. 64: 310-318.
Hua-long, L., S. Han-jing, W. Jing-guo, L.Yang, Z. De-tang, and Z.Hong-wei. 2014. Effect of seed soaking with exogenous proline on seed germination of rice under salt stress. J. Northeast Agri. (English Edition) 21: 1-6.
Iori, V., F. Pietrini, A. Cheremisina, N. I. Shevyakova, N. Radyukina, V. V. Kuznetsov, and M. Zacchini. 2013. Growth responses, metal accumulation and phytoremoval capability in Amaranthus plants exposed to nickel under hydroponics. Water Air Soil Pollut. 224: 1-10.
Islam, M.M., Hoque, M.A. Okuma, E. Banu, M.N.A. Shimoishi, Y. Nakamura, and Y. Murata. 2009. Exogenous proline and glycinebetaine increase antioxidant enzyme activities and confer tolerance to cadmium stress in cultured tobacco cells. J. Plant Physiol. 166: 1587-1597.
Khalil, S. and A. El-Noemani. 2012. Effect of irrigation intervals and exogenous proline application in improving tolerance of garden cress plant (Lepidium sativum L.) to water stress. J. Appl. Sci. Res. 8(1): 157-167.
Khan, F., S. Hussain, S. Khan, and M. Geng. 2020. Seed priming improved antioxidant defense system and alleviated Ni-induced adversities in rice seedlings under N, P, or K deprivation. Front. Plant Sci. 11: 565647.
Matysik, J., B. Alia, Bhalu, and P.Mohanty .2002. Molecular mechanisms of quenching of reactive oxygen species by proline under stress in plants. Curr. Sci. 82: 525-532.
Nasri, F., Khosheh Saba, M., Ghaderi, A., Mozafari, A.A., Javadi, T., 2014. Improving germination and dormancy breaking in Alstromeria ligtu hybrid seeds. Trka. J. Sci. 1: 38-46.
Okuma, E., K. Soeda, M.Tada, and Y. Murata. 2000. Exogenous proline mitigates the inhibition of growth of Nicotiana tabacum cultured cells under saline conditions. J. Soil Sci. Plant Nutr. 46: 257-263.
Pandey, N., G. C. Pathak, D. K. Pandey, and R. Pandey. 2009. Heavy metals, Co, Ni, Cu, Zn and Cd, produce oxidative damage and evoke differential antioxidant responses in spinach. Braz. J. Plant Physiol. 21:103-111.
Rucińska-Sobkowiak, R. 2016. Water relations in plants subjected to heavy metal stresses. Acta Physiol. Plant. 38: 1-13.
Sakhai, F., Z. Movahedi, M. Ghabooli, E. Mohseni fard. 2021. Effect of Piriformospora indica inoculation on some morphophysiological traits of fenugreek under cadmium stress. Iranian J.Seed Sci.Technol. 10: 123-140. (In Persian, with English Abstract)
Salehi-Eskandari, B., S. M. Ghaderian, R. Ghasemi, and H. Schat. 2017. Optimization of seed germination in an Iranian serpentine endemic, Fortuynia garcinii. Flora. 231: 38-42.
Salehi-Eskandari, B., S.M. Ghaderian, and H. Schat. 2018. Differential interactive effects of the Ca/Mg quotient and PEG-simulated drought in Alyssum inflatum and Fortuynia garcinii. Plant Soil. 428: 213-222.
Shahzad, B., M.Tanveer, A. Rehman, S. A. Cheema, S. Fahad, S. Rehman, and A. Sharma. 2018. Nickel; whether toxic or essential for plants and environment-A review. Plant Physiol. Biochem. 132: 641-651.
Shahid, M.A., R.M. Balal, M.A. Pervez, T. Abbas, M.A. Aqeel, M.M. Javaid, and F. Garcia Sanchez, 2014. Exogenous proline and proline-enriched Lolium perenne leaf extract protects against phytotoxic effects of nickel and salinity in Pisum sativum by altering polyamine metabolism in leaves. Turk. J. Bot. 38: 914–926.
Singh, M., A. Singh, N. Nehal, and N. Sharma. 2018. Effect of proline on germination and seedling growth of rice (Oryza sativa L.) under salt stress. J. Pharmacogn. Phytochem. 7: 2449-2452.
Valentovic, P., M. Luxova, L. Kolarovic, and O. Gasparikova. 2006. Effect of osmotic stress on compatible solutes content, membrane stability and water relations in two maize cultivars. Plant Soil Environ. 52: 184
Zouari, M., C. B. Ahmed, N. Elloumi, K. Bellassoued, D. Delmail, P. Labrousse, F. B. Abdallah, and B. B. Rouina. 2016. Impact of proline application on cadmium accumulation, mineral nutrition and enzymatic antioxidant defense system of Olea europaea L. cv Chemlali exposed to cadmium stress. Ecotoxicol. Environ. Saf. 128: 195-205.