نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کرج، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 گروه زراعت و اصلاح نباتات. دانشگاه تهران

3 استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران. کرج، ایران.

4 دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران – کرج، ایران.

5 استادیار، گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ایران

چکیده

با توجه به تأثیر شوری برجوانه‌زنی بذر، پژوهش حاضر با هدف بررسی تنوع صفات جوانه‌زنی 91 رقم زراعی و 204 توده‌ بومی ‏گندم نان به همراه سه رقم شاهد (سیستان، نارین و ارگ) تحت شوری (60 و 120 میلی‌مولار سدیم کلرید) به صورت آزمایش ‏فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو تکرار در ظروف پتری‌دیش انجام شد. تنوع بالایی بین ژنوتیپ‌های گندم از نظر ‏طول گیاهچه و ساقه‌چه، شاخص جوانه‌زنی و بنیه بذر تحت هر دو شرایط تنش شوری وجود داشت؛ در حالی که انرژی جوانه-‏زنی و درصد جوانه‌زنی تنوع پایینی داشتند. همبستگی مثبت و معنی‌داری بین تمام صفات (به جزء همبستگی 25/0- طول ریشه-‏چه با نسبت طول ساقه‌چه به ریشه‌چه در شاهد) تحت هر سه شرایط ‏ ‏(شاهد، 60 و 120 میلی‌مولار سدیم کلرید) وجود ‏داشت. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه به عامل‌ها، ‏PC1‎‏ و ‏PC2‎‏ تحت تیمار 60 میلی‌مولار سدیم کلرید به ترتیب وزن گیاهچه و ‏درصد جوانه‌زنی نام‌گذاری شدند. تحت تیمار 120 میلی‌مولار سدیم کلرید، ‏PC1‎‏ و ‏PC2‎‏ به ترتیب درصد جوانه‌زنی و وزن ‏گیاهچه نام‌گذاری شدند. نتایج بای‌پلات، توده‌های بومی ‏IP624925‎، ‏IP628189‎‏ وIP624838 ‎‏ به‌همراه ارقام ‏ADL، ‏AFLAK، ‏KHAZAR1‎‏ و ‏RIJAW‏ به‌عنوان ژنوتیپ‌های برتر تحت تیمار 60 میلی‌مولار سدیم کلرید شناسایی شدند. همچنین، ‏توده‌های بومیIP627103‎،IP626566 ‎،IP624596 ‎، ‏IP625433‎‏ و ‏IP628189‎‏ به‎‌‎همراه ارقام ‏SHIROODI‏ و ‏DASTJERDI‏ ‏به‌عنوان ژنوتیپ‌های برتر تحت تیمار 120 میلی‌مولار سدیم کلرید انتخاب شدند ‎.‎‏ در کل، ژنوتیپ‌های انتخابی بر مبنای ‏تجزیه آماری چندمتغیره به‌عنوان مواد ژنتیکی با پتانسیل تحمل به شوری شناسایی شدند.‏

کلیدواژه‌ها

Al-Ashkar, I., A.W. Alderfasi, M. F. Ben Romdhane, R. A. Seleiman, A. El-Said, and A. Al-Doss. 2020. Morphological and genetic diversity within salt tolerance detection in eighteen wheat genotypes. Plants. 9(3): 287-293. ‏
 Alom, R., M.A. Hasan, M.R. Islam, and Q.F. Wang. 2016. Germination characters and early seedling growth of wheat (Triticum aestivum L.) genotypes under salt stress conditions. J. Crop Sci. Biotechnol. 19: 383–392.
Arzani, A., and M. Ashraf. 2016. Smart engineering of genetic resources for enhanced salinity tolerance in crop plants. Crit. Rev. Plant Sci. 35(3), 146-189.‏
Azadi, A., A. Pazoki, H. Hosseini Siyanaki, M. Zandipour, N. Mirzaabdollah, and E. Abbaszade. 2013. Screening the salinity tolerance of the wheat cultivars at germination and seedling stages. Plant Ecol. 9(34-1): 53-73.
Bakhshayeshi, M., H. Kazemi Arbat, D. Sadeghzadeh Ahari, and H. Bakhshayeshi Geshlagh. 2015. Physiological effects of salt stress (NaCl) on germination and seedling growth of breed wheat (Triticum Aestivum L.) genotypes. Field Crops Res. 27(105): 119-126.
Bilkis, A., M.R. Islam, M.H.R. Hafiz, and M.A. Hasan. 2016. Effect of NaCl induced salinity on some physiological and agronomic traits of wheat. Pak. J. Bot. 48(2): 455-460.‏
Borlu, H.O., V. Celiktas, S. Duzenli, A. Hossain, and A. El Sabagh. 2018. Germination and early seedling growth of five durum wheat cultivars (Triticum durum desf.) is affected by different levels of salinity. Fresenius Environ. Bull. 27(11): 7746-7757.
Chamhidar, H., and R. Farhoodi. 2019. Evaluation of physiological respons of canola cultivars to salt stress at germination and seedling establishment stage. Env. Stresses Crop Sci. 12(3): 907-921.
Dadshani, S., R.C. Sharma, M. Baum, F.C. Ogbonnaya, J. Léon, and A. Ballvora. 2019. Multi-dimensional evaluation of response to salt stress in wheat. PloS one. 14(9): 16-19.‏
Dehghanzadeh, H., S. Sanjari, and G. Afsharmanesh. 2012. The effect of salinity stress on some germination indices of promising wheat lines (Triticum aestivum L.). Plant Ecol. 8(30): 89-97.
Dhanda, S.S., G.S. Sethi, and R.K. Behl. 2004. Indices of drought tolerance in wheat genotypes at early stages of plant growth. J. Agron. Crop Sci. 190(1): 6-12.‏
Fallahi, N., A. Babaei Ghaghelestany, M. Asadi Gakieh, and N. Hatami Gharah Ghovini. 2016. The effect of halo-priming on germination indices of wheat under salinity stress. Agroecol. J. 11(4): 25-34.
FAO. 2020. World wheat, corn and rice. Oklahoma State University, FAO Statistics, Oklahoma.
Fathollahy, S. and A. Mozaffari. 2020. Investigation the effect of seed biopriming with plant growth promoting rhizobacteria (PGPR) on antioxidant enzymes activity of seedling and germination indices of two wheat cultivar under salt stress conditions. Iranian J. Seed Sci. Technol. 9:27-44. (In Persian)
Gholinezhad, E. 2012. The effect of salinity stress on germination indices of wheat genotypes. J. Seed Sci. Technol. 1(1): 14-21. (In Persian)
 Ghonaim, M.M., H.I. Mohamed, and A.A.A. Omran. 2020. Evaluation of wheat (Triticum aestivum L.) salt stress tolerance using physiological parameters and retrotransposon-based markers. Genet. Resour. Crop Evol. 15: 16-22. ‏ https://doi.org/10.1007/s10722-020-00981-w.
Javid, S., M.R. Bihamta, M. Omidi, A.R. Abbasi, H. Alipour, and P.K. Ingvarsson. 2022. Ingvarsson. Genome-Wide Association Study (GWAS) and genome prediction of seedling salt tolerance in bread wheat (Triticum aestivum L.). BMC Plant Biol. 22(1):581.
Kaur, S., A. Suhalia, R.S. Sarlach, S. Mohd, S. Pritpal, G. Gomti, B. Anureet, and S. Achla. 2022. Uncovering the Iranian wheat landraces for salinity stress tolerance at early stages of plant growth. Cereal Res. Commun. 56: 6-13. https://doi.org/10.1007/s42976-022-00245-6
Kulkarni, M.G., S.G. Sparg, and J. Van Staden. 2007. Germination and post-germination response of Acacia seeds to smoke-water and butenolide, a smoke-derived compound. J. Arid Environ. 69(1): 177-187.‏ (In Persian)
Liu, Y., Y. Liu, Q. Zhang, B. Fu, J. Cai, J. Wu, and Y. Chen. 2018. Genome-wide association analysis of quantitative trait loci for salinity-tolerance related morphological indices in bread wheat. Euphytica. 214(10): 164-176.
Meftahizade, H., and Z. Rahmati. 2021. Evaluation of germination and growth characteristics of guar (Cyamopsis tetragonoloba L.) genotypes under salinity stress condition. Iranian J. Seed Sci Tech. 10(2): 97-109. (In Persian)
Modhej, A. and A. Karbalaei. 2019. Response of seed germination and seedling growth of (Triticum Aestivum and Triticum Durum L.) wheat genotypes to salinity stress and temperature regimes. Env. Stresses Crop Sci. 12(1): 251-262. (In Persian)
Mohamadi F, N. Bagheri, G. Kiani, and N. Babaeian. 2018. Evaluation of reaction of some rice genotypes to salinity stress at germination stage. J. Breed. Crop. 10(27):20-30. (In Persian)
Munns, R., R.A. James, and A. Läuchli. 2006. Approaches to increasing the salt tolerance of wheat and other cereals. J. Exp. Bot. 57(5): 1025-1043.
Namvar, A., R. Seyed Sharifi, and H. Hadi. 2018. A Study into the Effects of Salt Stress on Germination Components of Different Wheat (Triticum Aestivum) Cultivars. Iranian J. Seed Sci. Technol. 4(2): 1-12. (In Persian)
Nazeer, H., M. Rauf, H. Gul, and T. Yaseen. 2020. Salt stress affects germination and seedling establishment in different wheat (Triticum aestivum L.) varieties. J. pure appl. agric. 5(4): 42-51.
Parmoon, G., A. Ebadi, A. Ghaviazm, and M. Miri. 2013. Effect of seed priming on germination and seedling growth of Chamomile under salinity. Crop Product. 7: 145-164. (In Persian)
Panahi, M., G.A. Akbari, J. Roustakhiz, and M. Golbashi. 2012. Response of safflower genotypes (Carthamus tinctorius L.) to salinity stress via germination and early seedling growth. Iranian J. Sci. Technol. 12: 211-222. (In Persian)
Rahemi-Karizaki, A., A. Nakhzari Moghddam, and M. Pourabdullah. 2012. The effect of seed vigor on germination and heterotrophic seedling growth response of wheat to salinity. J. Seed Sci. Technol. 2(2): 60-67. (In Persian)
Rauf, M., M. Munir, M. Hassan, M. Ahmad, and M. Afzal. 2007. Performance of wheat genotypes under osmotic stress at germination and early seedling growth stage. Afr. J. Biotechnol. 6(8): 23-32.‏
Razeghi Yadak, L., M. Azizi and M. Farsi. 2010. To Study the influence of different substrate on Shiitake mushroom fruiting. Iranian J. Field Crop Sci. 8(3): 501-507. (In Persian) ‏
Razeghi-Yadak, F., R. Tavakol Afshari, and F. Sharifzadeh. 2010. Effect of salt stress on acid and alkaline phosphatase activities of embryo axis during early stages of seed germination in two bread wheat (Triticum aestivum) cultivars. Iranian J. Field Crop Sci. 41(2): 403-411. (In Persian)
Riahi, M., A. Mostajeran, and M. Miroliaei. 2020. Investigation of salinity stress effect on germination of 18 strains wheat (Triticum aestivum L.). J. Plant Environ. Physiol. 15(58): 1-10. (In Persian)
Roy, S.J., S. Negrao, and M. Tester. 2014. Salt resistant crop plants. Curr. Opin. Biotechnol. 26: 115–124.
Norouzi, P., M. Sabzehzari, and H. Zeinali. 2015. Efficiency of some molecular markers linked
to rhizomania resistance gene (Rz 1) for marker assisted selection in sugar beet. J. Crop Sci. Biotechnol.
18: 319–323.
Sajedi, N., H. Madani, and A. Sajedi. 2016. The effects of seed priming using distillate water and different rates of selenium on germination, seedling growth traits and seed yield of dry land wheat in laboratory and field condition. Iranian J. Seed Sci. Technol. 5(1):1-14. (In Persian)
Shakeri, E., Y. Emam, M. Jahani, and S. Tabatabaei. 2017. Seed germination responses of sorghum lines and cultivars under salinity stress conditions. Iranian J. Seed Sci. Technol. 5(2): 65-75. (In Persian)
Tazikeh, N., M. Dadashi, and M. Jafari. 2014. The Study of Germination of Two Wheat Genotypes under Salt Stress Condition. Seed Res. 3(4): 1-7.