نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ‌ارشد اگروتکنولوژی، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی شیروان، دانشگاه بجنورد، بجنورد، ایران

2 استاد، عضو هیئت علمی گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی شیروان، دانشگاه بجنورد، بجنورد، ایران.

3 دانشجوی دکتری فیزیولوژی گیاهان زراعی، گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

چکیده

این تحقیق در سال 1401 به‌منظور توانایی دگرآسیبی گیاه درمنه (Artemisia aucheri L.) بر ویژگی‌های جوانه‌زنی و رشد گیاه زراعی کلزا و علف هرز ناخنک در دو بخش (آزمایشگاه و گلخانه) به‌ترتیب در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار و طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در دانشکده کشاورزی شیروان – دانشگاه بجنورد در سال 1401 اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل عصاره‌های آبی درمنه در غلظت‌های 5، 10 و 15 درصد وزن خشک ریشه، 5، 10 و 15 درصد وزن خشک اندام‌ هوایی (ساقه و برگ) و شاهد (آب مقطر) بود. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت عصاره‌ها، صفات جوانه‌زنی، رشدی وهمچنین محتوای کلروفیل کل هر دو گیاه مورد بررسی بطور معنی‌داری کاهش یافت. بالاترین و پایین‌ترین میزان بازدارندگی بین غلظت‌ها و اندام‌ها، به ترتیب در تیمار عصاره 15 درصد ریشه و عصاره 5 درصد اندام هوایی مشاهده شد. عصاره 15 درصد ریشه درمنه، جوانه زنی در کلزا و ناخنک را بترتیب 1/37 درصد و 5/48 درصد نسبت به شاهد کاهش داد. با افزایش غلظت عصاره ریشه از صفر به 15 درصد در کلزا، طول ساقه 3/30 درصد و در ناخنک 3/56 درصد نسبت به شاهد کاهش یافت. بطور کلی، غلظت‌های مختلف عصاره درمنه، تأثیر بازدارندگی بیشتری بر صفات مورد بررسی در علف هرز ناخنک نسبت به گیاه کلزا داشت و عصاره ریشه درمنه نسبت به اندام هوایی‌، توانایی بیشتری در بازدارندگی جوانه‌زنی و رشد بذور گیاهان داشت و می‌توان عصاره آبی 15 درصد ریشه درمنه را برای کاهش رشد علف‌ هرز ناخنک پیشنهاد نمود.

کلیدواژه‌ها

Abdul Baki, A. A., & Anderson, J. D. (1973). Vigour determination in soybean by multiple criteria. Journal of Crop Science, 13, 630–633. https://doi.org/10.2135/cropsci1973.0011183X001300060013x
Alipour Garavand, S., Amini Dehaghi, M., & Ahmadi, Kh. (2017). Evaluation of the allelopathic effect of the extracts of bindweeds and mallow on germination characteristics and growth parameters of three sesame cultivars. Journal of Seed Research, 8(29), 7–14. [In Persian]
Alshahrani, T. S., & Suansa, N. I. (2020). Application of biochar to alleviate effects of allelopathic chemicals on seed germination and seedling growth. Journal of BioResources, 15(1), 382–400.
Arnon, A. N. (1967). Method of extraction of chlorophyll in plants. Agronomy Journal, 23, 112–121.
Asgharipour, M. R., Rashed Mohassel, M. H., Rostami, M., & Eizadi, E. (2015). The allelopathic potential of saffron (Crocus sativus L.) on following crops in rotation. In Proceedings of the International Symposium on Saffron Biology and Technology. Mashhad, Iran. [In Persian]
Azarnivand, H., & Zare Chahouki, M. A. (2008). Range improvement. University of Tehran Press.
Ahn, J., & Chung, I. (2000). Allelopathic potential of rice hull on germination and seedling growth of barnyardgrass. Journal of Agronomy, 92(6), 1162–1167. https://doi.org/10.2134/agronj2000.9261162x
Bayat, H., Naseri Moghaddam, A., & Aminifard, M. (2020). Allelopathic effects of narcissus (Narcissus tazetta L.) extract on germination, growth, and physiological characteristics of couch grass (Agropyron repens) and wild oat (Avena fatua). Journal of Seed Science Research, 6(4), 457–469. https://doi.org/10.22124/JMS.2020.3925 [In Persian]
 
 
 
Behtari, B. G., Diaanati Tilaki, A. G., Gholami, F., & Bahari Balkhanlou, R. (2011). Comparison of the essential oil constituents of Artemisia herba-alba in the vegetative and flowering stages. Agricultural Science Digest, 31(2), 100–105.
Bond, W., & Turner, R. (2006). The biology and non-chemical control of common amaranth (Amaranthus retroflexus L.). John Wiley and Sons.
Dinani, N. J., Asgary, A., Madani, H., Naderi, G., & Mahzoni, P. (2008). Hypocholesterolemic and antiatherosclerotic effect of Artemisia aucheri in hypercholesterolemic rabbits. Pakistan Journal of Pharmaceutical Sciences, 23(3), 321–325.
Esfandiari, S., Dadkhah, A., & Rezvani, R. (2023). Investigation of the allelopathic potential of Zygophyllum eurypterum plant on seed germination and seedling growth indices of Triticum aestivum plant and Acroptilon repens weed. Iranian Journal of Seed Science and Technology, 12(3), 79–92. https://doi.org/10.22092/IJSST.2023.361380.1474 [In Persian]
Farhoudi, R. (2014). Investigation of the allelopathic effects of aqueous extracts of barley on germination and seedling electrical leakage of Lolium multiflorum and Avena ludovicianaApplied Field Crops Research, 1(4), 17–21. [In Persian]
Farhoudi, R., & Lee, D. (2013). Allelopathic effects of barley extract (Hordeum vulgare) on sucrose synthase activity, lipid peroxidation, and antioxidant enzymatic activities of Hordeum spontaneum and Avena ludovicianaJournal of the National Academy of Sciences, 83, 447–452. https://doi.org/10.1007/s40011-012-0137-7
Ghasemi Arian, A., Ghorbani, R., Nasripour Yazdi, M., & Mesdaghi, M. (2016). Effect of temperature on seed germination characteristics of Dorema ammoniacumJournal of Plant Research (Iranian Journal of Biology), 29(3), 686–693. https://doi.org/20.1001.1.23832592.1395.29.3.20.6 [In Persian]
Ikić, I., Marićević, M., Tomašević, S., Gunjaca, J., Sarčević, Z., & Arčević, H. (2012). The effect of germination temperature on seed dormancy in crown-grown winter wheats. Journal of Euphytica, 188, 25–34. https://doi.org/10.1007/s10681-012-0735-8
Lowry, C. J., & Smith, R. G. (2018). Weed control through crop plant manipulations. In K. Jabran & B. Chauhan (Eds.), Non-chemical weed control (pp. 73–96). Academic Press. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-809881-3.00005-X
Lydon, J., Teasdale, J. R., & Chen, P. K. (1997). Allelopathic activity of annual wormwood (Artemisia annua) and role of artemisinin. Journal of Research in Weed Science, 45, 807–811.
Makizadeh Tafti, M., Salimi, M., & Farhoudi, R. (2009). Allelopathic effect of rue (Ruta graveolens L.) on seed germination of three weeds. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research, 24(4 (42)), 463–471. [In Persian]
Ataei, A., Gholamalipour Alamdari, E., Avarseji, Z., & Rahemi Karizaki, A. (2022). Study of allelopathic effect of aqueous extract of various organs of Fumaria parviflora on morphological, physiological, and biochemical characteristics of Lolium rigidumJournal of Applied Biology, 34(4), 94–112. https://doi.org/10.22051/jab.2020.25876.1296 [In Persian]
Mohammaddoust Chamanabad, H., Sayah, M., Asghari, A., & Pourmorad Kaleibar, B. (2015). The allelopathic effects of fresh and dry residual extract of wild mustard (Sinapis arvensis) and Canada thistle (Cirsium arvense) on germination and nutrient uptake of canola (Brassica napus). Journal of Applied Field Crops Research (Pajouhesh and Sazandegi), 27(105), 41–47. https://doi.org/10.22092/aj.2014.103210 [In Persian]
Mushtaq, W., Ain, Q., Siddiqui, M. B., & Hakeem, K. R. (2019). Cytotoxic allelochemicals induce ultrastructural modifications in Cassia tora L. and mitotic changes in Allium cepa L.: A weed versus weed allelopathy approach. Protoplasma, 256(3), 857–871. https://doi.org/10.1007/s00709-018-01343-1 [In Persian]
Omidpanah, N., Asrar, Z., & Moradshahi, A. (2011). Allelopathic potential of Zhumeria majdae essential oil on Brassica napus (Talaye cultivar). Journal of Plant Biology, 3(7), 1–10. [In Persian]
Rahmati, E., Aghaalikhani, M., Maighani, F., & Dehghani, F. (2015). Evaluation of allelopathic effects of aqueous extracts of wheat shoot in different stages of phenology on seed germination and early growth of weed species. Journal of Plant Research (Iranian Journal of Biology), 28(5), 974–985. [In Persian]
Rezvani, R., & Dadkhah, A. (2023). A study of the effect of the aqueous extract of different organs of Peganum harmala L. on the germination and growth of Amaranthus retroflexus L. and Chenopodium album L. Iranian Journal of Seed Science and Technology, 12(1), 1–14. https://doi.org/10.22092/ijsst.2022.359764.1451 [In Persian]
Samedani, B., & Baghestani, M. A. (2005). Comparison of allelopathic activity of different Artemisia species on seed germination rate and seedling growth of Avena ludovicianaPajouhesh and Sazandegi, 68, 69–74. [In Persian]
Saraei, R., Lahouti, M., & Ganjeali, A. (2012). Evaluation of allelopathic effects of eucalyptus (Eucalyptus globulus Labill.) on germination, morphological, and biochemical criteria of barley (Hordeum vulgare) and flixweed (Descurainia sophia L.). Journal of Agroecology, 4(3), 215–222. https://doi.org/10.22067/jag.v4i3.15310 [In Persian]
Seigler, D. S. (1996). Chemistry and mechanism of allelopathic interaction. Journal of Agronomy, 88, 876–885.
 
Sodaeizadeh, H., Rafiei Olhossaini, M., & Dammea, P. V. (2010). Herbicidal activity of a medicinal plant, Peganum harmala L., and decomposition dynamics of its phytotoxins in the soil. Journal of Industrial Crops and Products, 31, 385–394. https://doi.org/10.1016/j.indcrop.2009.12.006
Zou, J. N., Jin, X. J., Zhang, Y. X., Ren, C. Y., Zhang, M. C., & Wang, M. X. (2019). Effects of melatonin on photosynthesis and soybean seed growth during grain filling under drought stress. Journal of Photosynthetica, 57(2), 512–520. https://doi.org/10.32615/ps.2019.066