نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه زیست گیاهی، دانشکده علوم، دانشگاه شهرکرد، ایران

2 استاد، گروه زیست گیاهی، دانشکده علوم، دانشگاه شهرکرد و عضو پژوهشکده بیوتکنولوژی دانشگاه شهرکرد، ایران

چکیده

بذر‌های کنگر وحشی به دلیل پوشش به شدت لیگنینی شده حاصل از کاپیتول ثانویه، نمی‌توانند به آسانی جوانه بزنند. در این مطالعه، سه آزمایش جداگانه، برای بررسی اثر خراش‌‌دهی شیمیایی (تیمار با آب، هیپوکلریت سدیم، پراکسید هیدروژن، اسید کلریدریک، اسید سولفوریک و اسید استیک20 درصد به مدت 20، 40 و 60 دقیقه)، خراش‌‌دهی مکانیکی (شاهد، 5 و 10 دقیقه سنباده‌زنی، تیغ و اسکالپل) و شوک‌های دمایی (کاربرد منفرد یا ترکیبی 60 دقیقه فروبردن در آب جوش و 1، 2 و 3 روز فریز کردن بذر) بر جوانه‌زنی بذرهای توده چلگرد انجام شد. نتایج نشان داد بدون خراش‌دهی، جوانه‌زنی بذر‌ها بسیار کم بود امّا همه روش‌های خراش‌‌دهی مکانیکی، در حد معنی‌داری جوانه‌زنی را افزایش دادند. در بین تیمارهای خراش‌دهی شیمیایی، بیشترین جوانه‌زنی با تیمار 20 دقیقه فرو بردن در اسید کلریدریک (76/54 درصد) به‌دست آمد اما رشد دانه‌رست مطلوب نبود. تیمار ترکیبی60 دقیقه خیساندن در آب جوش و سپس 3 روز فریز بذر، بهتر از شوک دمایی منفرد بود و شاخص‌های جوانه‌زنی، طول دانه‌رست و بنیه را افزایش داد. درکل نتایج نشان داد بهترین شیوه برای شکست خواب فیزیکی بذر‌های کنگر وحشی، خراش‌‌دهی با اسکالپل بود که بیشترین درصد جوانه‌زنی (46/58)، عدد پیک (5/3)، میانگین جوانه‌زنی روزانه (2/3 عدد در روز) و ارزش جوانه‌زنی (53/11) را ایجاد کرد.

کلیدواژه‌ها

Abu-Qaoud, H., & Alkoni, R. (1995). The effect of different seed treatments on seed germination of Gundelia tournefortii L. seeds. An-Najah Journal Research, 3(9), 58–72.
Ali, V. D., & Aziz, F. H. (2021). Seed germination of Gundelia tournefortii L. under dormancy-breaking treatments. Plant Archives, 21(1), 1064–1079. http://doi.org/10.51470/PLANTARCHIVES.2021.v21.no1.141  
Amooaghaie, R., & Rafiei, A. (2024). The effect of various scarification methods, He-Ne laser, and sodium nitroprusside on seed dormancy breaking and the growth of myrtle (Myrtus communis L.) seedlings. Iranian Journal of Seed Science Research, 10(2), 81–93. [In Persian]
Asadi-Samani, M., Rafieian-Kopaei, M., & Azimi, N. (2013). Gundelia: A systematic review of medicinal and molecular perspectives. Pakistan Journal of Biological Sciences, 16(21), 1238–1247. https://doi.org/10.3923/pjbs.2013.1238.1247
Basiri, M. (1984). A brief overview of pasture and grazing issues. Isfahan Industrial University Publisher. [In Persian]
Baskin, C. C., & Baskin, J. M. (2014). Seeds: Ecology, biogeography, and evolution of dormancy and germination (2nd ed.). Academic Press.
Bewley, J. D., Bradford, K. J., Hillhorst, H. W. M., & Nonogaki, H. (2013). Seeds: Physiology of development, germination and dormancy. Springer-Verlag.
Casas, R., Willis, C. G., Pearse, W. D., Baskin, C. C., Baskin, J. M., & Cavender-Bares, J. (2017). Global biogeography of seed dormancy is determined by seasonality and seed size: A case study in legumes. New Phytologist, 214, 1527–1536. https://doi.org/10.1111/nph.14498
Erickson, T. E., Merritt, D. J., & Shane, R. T. (2016). Overcoming physical seed dormancy in priority native species for use in arid-zone restoration programs. Australian Journal of Botany, 64(5), 401–416. https://doi.org/10.1071/BT16059
Gahreman, A. (1983). Flora of Iran in natural colors. Research Institute of Forests and Rangelands Publications. [In Persian]
Ghanbari, M., Modarres-Sanavy, S. A. M., & Mokhtassi-Bidgoli, A. (2018). Germination characteristics and seed activity of enzymes of different landraces of Indian cheese maker (Withania coagulans) in response to sodium hypochlorite and pre-chilling. Iranian Journal of Seed Research, 5(1), 119–135. https://doi.org/10.29252/yujs.5.1.119 [In Persian]
Hind, N. (2013). Gundelia tournefortiiCurtis's Botanical Magazine, 30, 114–138. https://doi.org/10.1111/curt.12027
Hu, D., Baskin, J. M., Baskin, C. C., Yang, X., & Huang, Z. (2018). Ecological role of physical dormancy in seeds of Oxytropis racemosa in a semiarid sandland with unpredictable rainfall. Journal of Plant Ecology, 11(4), 542–552. https://doi.org/10.1093/jpe/rtx063
Hudson, A. R., Ayre, D. J., & Ooi, M. K. J. (2015). Physical dormancy in a changing climate. Seed Science Research, 25, Special Issue 2: Seed Dormancy, 66–81. https://doi.org/10.1017/S0960258514000403
Kildisheva, O. A., Dixon, K. W., Silveira, F. A. O., Chapman, T., Sacco, A. D., Mondoni, A., Turner, S. R., & Cross, A. T. (2020). Dormancy and germination: Making every seed count in restoration. Restoration Ecology, 28(S3), S256-S265. https://doi.org/10.1111/rec.13140
Karis, P. O., Eldenäs, P., & Källersjö, M. (2001). New evidence for the systematic position of Gundelia L. with notes on delimitation of Arctoteae (Asteraceae). Taxon, 50, 105–114. https://doi.org/10.2307/1224514
Khajeh-Hosseini, M., Alinaghizadeh, M., Hosseini, S. A., & Rashed Mohasel, M. H. (2017). Study of seed germination and dormancy of Prosopis farctaLaunaea acanthodes, and Cressa cretica in pistachio orchards of Rafsanjan. Iranian Journal of Seed Science and Technology, 5(2), 199–213. [In Persian]
Mahmoodzadeh, A., Nojvan, M., & Bagheri, Z. (2005). Effects of different treatments on breaking of dormancy and seed germination of Datura stramonium L. Journal of Plant Research, 18, 341–349. [In Persian]
Mattana, E., Gómez Barreiro, P., Hani, N. Y., Khaled Abulaila, K. H., & Ulian, T. (2022). Physiological and environmental control of seed germination timing in Mediterranean mountain populations of Gundelia tournefortiiPlant Growth Regulation, 97, 175–184. https://doi.org/10.1007/s10725-021-00717-5
Mbi, T. K., Ntsefong, N. G., & Lenzemo, T. E. (2022). Seed dormancy: Induction, maintenance and seed technology approaches to break dormancy. In J. Jimenez-Lopez (Ed.), Seed Biology Updates. https://doi.org/10.5772/intechopen.106153
Mirzadeh Vaghefi, S., Jamzad, Z., Jalili, A., & Nasiri, M. (2010). Study on dormancy breakage and germination in three species of hawthorn (Crataegus aminiiC. persica, and C. babakhanloui). Forest and Poplar Research, 17(4), 559–544. [In Persian]
Mohammad, S., & Amusa, N.A. (2003). Effects of sulfuric acid and hot water treatments on seed germination of tamarind. African Journal of Biotechnology, 2(9), 276–279.
Mollashahi, M., Moshki, A., Ravanbakhsh, H., & Arjmand, K. (2017). Investigation of viability rate and the effects of different breaking treatments of physical dormancy on seed germination of two tree species (Basswood and Black locust). Iranian Journal of Seed Science and Technology, 6(1), 89–100. https://doi.org/10.22034/ijsst.2017.113247 [In Persian]
Mondani, F., Jalilian, A., & Olfati, A. (2018). Efficiency of chemical and mechanical priming in breaking seed dormancy and germination traits of Malva (Malva neglecta). Iranian Journal of Seed Research, 5(1), 55–70. https://doi.org/10.29252/yujs.5.1.55 [In Persian]
Okonwu, K., & Eboh, I. G. (2017). Effects of seed treatment on the germination of Crotalaria verrucosa L. Journal of Applied Life Sciences International, 10(2), 1–8. https://doi.org/10.9734/JALSI/2017/31027
Kildisheva, O. A., Kasten Dumroese, R., & Davis, A. S. (2011). Overcoming dormancy and enhancing germination of Sphaeralcea munroana seeds. Horticultural Science, 46, 1672–1676.  https://doi.org/10.21273/HORTSCI.46.12.1672
Pirasteh-Anosheh, H. (2020). Breaking seed dormancy of camelthorn (Alhagi maurorum) using different treatments and salinity tolerance threshold level evaluation at germination stage. Iranian Journal of Seed Research, 7(1), 181–192. https://doi.org/10.29252/yujs.7.1.181 [In Persian]
Sepehrfar, D. (2021). Comparison of the dormancy effects of Albizia julibrissin by hot water, bleach, and sulfuric acid. Iranian Journal of Seed Research, 11(2), 54–61. https://doi.org/10.30495/JSR.2022.1942717.1225 [In Persian]
Shamsodinn, F., Moshki, A., Ravanbakhsh, H., & Mollashahi, M. (2020). Effect of seed breaking dormancy treatments on Prosopis farcta L. seed collected from desert and plantation ecosystems of Semnan. Iranian Journal of Seed Science and Technology, 8(2), 189–198. https://doi.org/10.22034/ijsst.2018.122430.1212 [In Persian]
Sheidai Karkaj, E., Amani, M., Younessi-Hamzekhanlu, M., & Jahantab, E. (2021). Effect of different treatments on breaking seed dormancy and germination indices in medicinal species of Glycyrrhiza glabra L. Journal of Plant Research (Iranian Journal of Biology), 34(4), 967–980. [In Persian]
Tiwari, A. K., Tiwari, T. N., & Prasad, S. R. (2016). Seed dormancy in ornamental plants: A review. Indian Journal of Agricultural Sciences, 86(5), 580–592. https://doi.org/10.56093/ijas.v86i5.58245
Xue, T., Shen, Y., Liu, J., & Shi, F. (2016). Advances in research of seed physical dormancy. Chinese Bulletin of Botany, 51(6), 863–871. https://doi.org/10.11983/CBB15161
Yazdanshenas, H. , Tavili, A., & Nasiri, M.(2016). Effects of physicochemical treatments on the germination properties of seeds of the ornamental-medicinal plant (Amaranthus cruentus). Journal of Plant Research (Iranian Journal of Biology), 28(5), 1129–1136. [In Persian]
Zare, A., & Lotfi Jalalabadi, A. (2017). Evaluation of different mechanical, chemical, and physical treatments on breaking dormancy of prickly scorpions (Scorpiurus muricatus L.). Iranian Journal of Seed Science and Technology, 6(1), 89–100. https://doi.org/10.22034/ijsst.2017.113247 [In Persian]